Wilno - portret miasta w burzliwym wieku XVII

Ostatnia aktualizacja: 15.02.2023 22:00
To było spotkanie z autorem książki "Pod przysądem horodnictwa wileńskiego. O jurydyce i jej mieszkańcach w XVII wieku". Praca dr. Kamila Frejlicha ukazała się w cenionej serii Monografie Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.
Pozostałości zamku w Wilnie, na pierwszym planie Baszta Giedymina
Pozostałości zamku w Wilnie, na pierwszym planie Baszta GiedyminaFoto: Shutterstock/CatHouseProduction

Dr Frejlich jest historykiem, specjalistą w zakresie dziejów Rzeczpospolitej Obojga Narodów, w tym zwłaszcza Wielkiego Księstwa Litewskiego. Pracuje w Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie.

Rozmawialiśmy o Wilnie, jego początkach, ale także i o mieście w burzliwym wieku XVII, którym to czasom poświęcona jest monografia.

Tematem książki jest bowiem problematyka jurydyki horodnictwa wileńskiego – związanej z tamtejszym zamkiem. Jurydyka to część organizmu miejskiego, która nie podlegała władzom municypalnym, lecz szlacheckiemu urzędowi horodniczego. Choć funkcja ta jest znana z licznych ośrodków w Wielkim Księstwie Litewskim, jedynie w przypadku Wilna ukształtował się sąd horodniczego, w ramach działalności którego powstały księgi sądowe. Analizując dane z owych ksiąg, autor zbudował wieloaspektowy i barwny obraz codzienności siedemnastowiecznych wilnian.

***

W tym roku Wilno obchodzi swoje 700-lecie. W liście pisanym po łacinie 25 stycznia 1323 roku wielki książę litewski Giedymin zaznaczył, że powstał on "in civitate nostra Vilna". Jest to pierwsza pisana wzmianka o tym mieście. Dlatego tę datę uznaje się symbolicznie za jego początek. Według legendy to właśnie Giedyminowi podczas polowania przyśnił się sen. Zobaczył w nim ogromnego wyjącego wilka w żelaznej zbroi. Zdaniem pogańskiego wieszcza Lizdejki sen oznaczał, że w tym właśnie miejscu należy wznieść gród - mocny jak żelazo - którego rozgłos dorówna donośnemu wyciu wilka.

Wilno odegrało niezwykle ważną rolę w historii kultury litewskiej, polskiej i żydowskiej. Związani byli z nim wybitni pisarze, uczeni, artyści, nie tylko tych trzech narodów. Przez wieki Wilno przeżywało wiele burzliwych momentów, bywało także powodem sporów i waśni. Ale zawsze olśniewało i mieszkańców, i przybyszów urokiem swojego niezwykłego położenia i architektury, fascynowało swoją wielokulturowością.


Posłuchaj
29:37 2023_02_15 21_29_41_Dwojka_Skarbiec_Nauki_Polskiej.mp3 Wilno - portret miasta w burzliwym wieku XVII (Skarbiec Nauki Polskiej)

 

***

Tytuł audycji: Skarbiec nauki polskiej

Prowadziła: Katarzyna Kobylecka

Gość: Kamil Frejlich (historyk, specjalista w zakresie dziejów Rzeczpospolitej Obojga Narodów)

Data emisji: 15.02.2023

Godzina emisji: 21.30

mg/mo

Czytaj także

216 lat temu urodził się Napoleon Orda, sławny polski rysownik, malarz i kompozytor

Ostatnia aktualizacja: 11.02.2023 11:12
Napoleon Mateusz Tadeusz Orda urodził się 11 lutego 1807 roku w rodzinnym majątku Worocewicze na Polesiu Brzeskim. Pochodził ze średnioszlacheckiej rodziny, syn Michała i Józefy z Butrymowiczów, ojciec był marszałkiem powiatu kobryńskiego. Imię Napoleon otrzymał na cześć Napoleona Bonaparte.
rozwiń zwiń