Makam czy też maqam (maqām), to wzorzec muzyczny, schemat utworu w muzyce arabskiej, oparty na określonej skali, z ustalonym dźwiękiem centralnym, typowymi zwrotami melodycznymi, następstwami rytmicznymi itp. [PWN] Ten starożytny modalny system kompozycyjny do dziś łączy tradycje muzyki klasycznej Persji i Turcji Osmańskiej. Dlatego jest słyszany m.in. w dzisiejszych Palestynie czy Maroku. W te strony zabiera nas Magda Tejchma.
„Nayda”
oznacza „bawić się”, ale i „budzić się”. Słowo nawiązuje do ruchu, który na początku wieku pojawił się w Casablance a jego celem jest wywalczenie większej swobody wypowiedzi. Płyta zespołu Bab L’Bluz jest muzycznym wezwaniem do duchowego i intelektualnego przebudzenia.
Walid Ben Selim zdobył popularność jako raper, dziś poświęca się grze na harfie i śpiewaniu tekstów arabskich poetów zainspirowanych sufizmem. Zakochany w poezji, której poświęca swoją karierę artystyczną. Walid Ben Selim urodził się w Casablance wrześniowego wieczoru w 1984 roku, w starej medynie, między portem handlowym a targiem rybnym. Wychowywała go matka, prawniczka zaangażowana w sprawy społeczne i lewicowa aktywistka, która była dla niego zarówno punktem odniesienia, jak i wsparciem w jego pasji do muzyki. Matka Selima zapisała go w wieku 6 lat do konserwatorium w Casablance. Artysta był jednym z założycieli ruchu "Nayda", opuścił Maroko w 2002 roku i przeniósł się do Francji, gdzie kontynuuje naukę i swoją pasję. W audycji usłyszymy fragmenty jego albumu "Here And Now", nagranego na żywo w 2023 roku.
Zabrzmi także muzyka z Palestyny:
Lutnista Nizar Rohana komponuje melodie inspirowane egipską, iracką i turecką tradycją sztuki gry na lutni oud. Wyróżnia go łączenie wirtuozerii ze świeżymi współczesnymi kompozycjami, przy jednoczesnym zachowaniu idiomatycznego języka oudu. W obliczu pogarszającej się sytuacji politycznej po drugiej intifadzie i wojnie w Iraku Rohana przeprowadził się do Europy, aby rozwijać swoją karierę muzyczną. W 2013 roku ostatecznie osiedlił się w Holandii.
Francusko-palestyńsko-perskie Ensemble Chakam odwołuje się do muzyki perskiej i arabskiej, łącząc je z subtelnym wpływem muzyki barokowej, podobnie podchodzi do muzyki działający w Kanadzie słynny Ensemble Constantinople. Constantinople to zespół muzyczny, który wybrał podróż - geograficzną, ale i historyczną, kulturową i wewnętrzną - jako bazę swojej twórczości. Czerpie inspirację ze wszystkich źródeł i zmierza ku odległym horyzontom. Ensemble Chakam swoją nazwę zaczerpnął od starożytnej perskiej formy poetyckiej. Grupa ukazuje język konwersujących smyczków, delikatnej prozy i wersetów, które rozwijają się w w spokojny, harmoniczny oddech, dający miejsce słowom. W zespole usłyszymy tar z jedwabistym dotykiem qanun i głębokie tony violi da gamba.
Także w Kanadzie tworzy perski santurzysta Amir Amiri. Muzyk poświęcił młodość na naukę gry na santourze. instrument (możemy określić go jako 72-strunowe cymbały) jest sercem perskiej muzyki klasycznej. Artysta studiował również indyjską muzykę klasyczną, w szczególności u Raviego Shankara i Nusrata Fateha Ali Khana. Mimo klasycznego wykształcenia, Amir Amiri zawsze starał się eksplorować granice swojej muzyki, wykraczając poza tradycyjne schematy. Dziś eksploruje muzykę perską, dodając do niej nieco "zachodnich" elementów.
***
