Dr hab. Iwona Rusek wydała niedawno publikację "Stanisław Wyspiański. Mit – tradycja – historia". Sięgnęła w niej po trzy dramaty młodopolskiego pisarza - "Wesele", "Warszawiankę" oraz "Noc listopadową", aby na ich podstawie przeanalizować twórczość Wyspiańskiego z perspektywy obrzędowej i mitycznej. Mimo że wielu badaczy historii literatury podejmowało już próby poruszenia tego tematu, publikacja Iwony Rusek jest pierwszą, w której tak dogłębnie ten temat jest wzięty od lupę.
29:13 Strefa literatury 2024_09_13-21-30-02.mp3 Iwona Rusek o dziełach Wyspiańskiego z perspektywy obrzędowej i mitycznej (Strefa literatury/Dwójka)
Mit - sekretny język bóstw
- Mit był obecny i w życiu, i w twórczości Stanisława Wyspiańskiego - podkreśliła badaczka. - Ten klucz będzie najbliższy Stanisławowi Wyspiańskiemu zarówno jako człowiekowi, jak i pisarzowi. Bo mit jest takim sekretnym językiem, za pomocą którego siły nadprzyrodzone, bóstwa, komunikują się z ludźmi. Pokazują perspektywę uniwersalną naszego losu, wplecioną w szerszy plan – czy to wspólnoty lokalnej, czy to narodowej.
Czytaj też:
Tradycja kluczem do rozumienia historii
Zdaniem Iwony Rusek, wszystko, co w micie jest istotne, przybiera formę obrzędu, co jest wyraźne w dziełach Stanisława Wyspiańskiego. Jak podkreśliła badaczka, obrzęd silnie jest związany z religią, tradycją, która przekazywana jest z pokolenia na pokolenie.
- Te wszystkie gesty, które się powtarza, one wbudowują się w mentalną tkankę świadomości, ciała narodu, ciała danej wspólnoty. To sprawia, że tradycja przestaje być czymś martwym, a staje się czymś żywym. Czymś, co jest życiodajne. Tak pojęty mit i obrzęd oraz związana z nim tradycja staje się kluczem do zrozumienia historii u Wyspiańskiego.
Mickiewiczowska idea ziarna
Dla Stanisława Wyspiańskiego "historia nie jest obciążeniem", jak tłumaczy badaczka literatury, tylko soczewką, przez którą bada rzeczywistość. Dla młodopolanina istotny jest więc mickiewiczowski motyw ziarna.
- Ta idea pojawia się w Nocy listopadowej, oczywiście w sposób literalny. Kora mówi, że "oto wieki ożywię idące. Wieki i lata, co przyjdą żyć będą ziaren tych treścią". Wyspiański sięga do tej idei, która mówi, że najważniejsze to być ziarnem, mieć w sobie zaród życia - wyjaśniła Iwona Rusek. - I ta perspektywa mityczno-obrzędowa, ten mit jest u Wyspiańskiego cały czas obecny. Jest żywym źródłem z którego on nieustająco czerpie.
***
Tytuł audycji: Strefa literatury
Prowadziła: Małgorzata Szymankiewicz
Goście: dr hab. Iwona Rusek (badaczka literatury)
Data emisji: 13.09.2024
Godz. emisji: 21.30
dz/am
