Konstancińskie dzieje Stefana Żeromskiego

Wraz z prof. Aliną Kowalczykową wybraliśmy się na wycieczkę do pięknej podwarszawskiej miejscowości Konstancin - do willi "Świt", domu Anny i Moniki Żeromskich.

Eligiusz Niewiadomski, Portret Stefana Żeromskiego, 1900

Foto: Wikipedia domena publiczna

Dom został zaprojektowany przez Zenona Chrzanowskiego dla swojego przyjaciela malarza Zdzisława Jasińskiego. Realizację projektu prawdopodobnie rozpoczęto na początku roku 1914, jednak z powodu wybuchu I wojny światowej przerwano prace. Projekt ukończono dopiero ok. 1920 roku, kiedy to domem zainteresował się Stefan Żeromski. Willę zakupił 25 lipca 1920 r. za sumę 220 tys. marek polskich, które stanowiły zaliczkę za wydanie dzieł pisarza przez Jakoba Mortkowicza. Zamieszkał w niej z córką Moniką i miłością swego życia Anną.
– Pani Anna w młodości była świetnie zapowiadającą się malarką, docenianą w Paryżu. Występowała tam podczas salonu artystów w 1911 roku. Kiedy postanowiła zostać ze Stefanem Żeromskim, stwierdziła, że oboje nie mogą być wielkimi artystami i jednocześnie dobrym małżeństwem. Ponieważ kochali się niezmiernie, Anna postanowiła, że dla niego przestanie rysować i malować – opowiadała w Notatniku Dwójki prof. Alina Kowalczykowa.

Konstancin-Jeziorna. Willa "Świt". Fot. Albertyanks/Albert Jankowski/Wikipedia, lic. CC

W chwili obecnej willa "Świt" została przemieniona w muzeum i ośrodek kulturalny. Znajduje się pod opieką Fundacji na rzecz Utrzymania Spuścizny po Stefanie Żeromskim, założonej jeszcze przed śmiercią przez Monikę Żeromską. Warto przypomnieć, że właśnie w tym domu powstały fragmenty ważnych dzieł pisarza takich jak: "Przedwiośnie", "Snobizm i postęp" czy "Wiatr i morze".

Anegdoty, historie rodziny i przyjaciół Stefana Żeromskiego w audycji Witolda Malesy opowiadała prof. Alina Kowalczykowa.