Zbrodnia katyńska. Józef Czapski - więzień ze Starobielska, który uniknął śmierci

- Józef Czapski myślał, że to był przypadek. Jego żona Maria mówiła, że to cud. Dopiero pod koniec życia Czapski dowiedział się, że wraz z grupą ok. 70 towarzyszy został niejako wypisany z obozu w Starobielsku na skutek not dyplomatycznych, które szły od austriacko-niemieckiej linii jego rodziny do niemieckiej ambasady w Rzymie w czasie, gdy Rosja z Niemcami byli w okresie paktu o nieagresji - mówiła w Dwójce Agnieszka Kosińska, kierownik Pawilonu J. Czapskiego w Krakowie.

Zanim prawda o jednej z najpotworniejszych zbrodni II wojny światowej wyszła na jaw, jeden człowiek podjął się zadania odnalezienia tysięcy zaginionych polskich oficerów – Józef Czapski

Foto: Andrzej Rybczyński/PAP

"Taki mam żal żywy, z tymi ludźmi, z tymi kolegami, z tymi przyjaciółmi. Takie były oczekiwania, czyste, szlachetne, że oni Polskę zrobią, że oni Polskę zmienią… Nie mogę się z tym zgodzić, bunt mi się zrywa" – mówił Józef Czapski o swoich pomordowanych przez NKWD w kwietniu 1940 roku towarzyszach broni, kolegach z obozu w Starobielsku.

Posłuchaj

15:41 Dwójka kwadrans 11.04.2025.mp3 Katyńska część ekspozycji w Pawilonie Józefa Czapskiego w Krakowie (Kwadrans bez muzyki/Dwójka) 

Józef Czapski i podwójne świadectwa zbrodni katyńskiej

Do sowieckiej niewoli Józef Czapski trafił po koniec września 1939 roku i spędził w niej blisko dwa lata. - Robił skrzętne notatki. Natura kronikarza, który chce być świadkiem historii, walczyła w nim z naturą rysownika i malarza, człowieka, który widzi tamtejszą bujną przyrodę, niesamowite wiosny tamtych terenów, i którego otaczają koledzy oficerowie. Rysuje ich wszystkich. Są to więc podwójne świadectwa, graficzne i tekstowe - podkreślała Agnieszka Kosińska.

Katyń - ważna część ekspozycji w Pawilonie Czapskiego

Józef Czapski jest autorem książek "Wspomnienia starobielskie" i "Na nieludzkiej ziemi". Przez wiele lat upominał się i walczył o prawdę o sprawcach zbrodni katyńskiej, publikując różne teksty czy zeznając przed Komisją Kongresu Stanów Zjednoczonych, tzw. Komisją Maddena.

Czytaj także:

• Józef Czapski: to był szok, oni wszyscy zostali zabici
• Kuratorka wystawy "Memento vitae": dzienniki Józefa Czapskiego wciąż nas inspirują

O tym wszystkim opowiada ekspozycja w Pawilonie Józefa Czapskiego w Krakowie, którą przybliżaliśmy w audycji. Z nagrań archiwalnych przypomnieliśmy również wypowiedzi samego Czapskiego oraz jego przyjaciela - Wojciecha Karpińskiego.

*** 

Tytuł audycji: Kwadrans bez muzyki

Przygotowanie: Dorota Gacek

Data emisji: 11.04.2025

Godz. emisji: 11.00

pg/kor