Andrzej Markowski urodził się 22 sierpnia 1924 roku w Lublinie w rodzinie o tradycjach muzycznych. Wybór kariery zawodowej przyszłego kompozytora był więc z góry przesądzony.
16:24 2020_09_14 12_46_03_PR2_Zapiski_ze_wspolczesnosci.mp3 Andrzej Markowski o swoich pierwszych kontaktach z muzyką, odkryciu Bacha i fascynacji Karolem Szymanowskim oraz o tradycjach muzycznych w jego rodzinie. Audycja "Głosy z przeszłości" (PR, 14.09.2020)
15:21 2020_09_15 12_46_16_PR2_Zapiski_ze_wspolczesnosci.mp3 Andrzej Markowski o aktywności dyrygenckiej. Audycja "Głosy z przeszłości" (PR, 15.09.2020)
- To jest sprawa dziedziczna. To nie był "wybuch" jednostki. Mówiąc patetycznie, jest to przekazane przez pokolenia - babcię, dziadka i przede wszystkim ojca, który był wybitnym śpiewakiem - wspominał Andrzej Markowski w audycji Polskiego Radia z 1964 roku.
Jan, starszy brat dyrygenta, również odziedziczył talent po przodkach. Był kompozytorem, twórcą muzyki filmowej, a w czasie II wojny światowej akompaniował Mieczysławowi Foggowi. Należał do Armii Krajowej, wziął udział w Powstaniu Warszawskim i skomponował znane powstańcze utwory: "Marsz Mokotowa", "Sanitariuszka Małgorzatka" i "Mała dziewczynka z AK".
Powstanie Warszawskie - zobacz serwis specjalny
Działacz konspiracyjny
Andrzej, 11 lat młodszy od brata, z muzyką na poważnie zetknął się podczas wojny. W 1941 roku trafił pod skrzydła Artura Malawskiego, dyrygenta i pedagoga.
- Los zetknął mnie z prof. Malawskim, który w tym czasie przebywał w Lublinie i się mną zainteresował. Zaczął mi bezpłatnie udzielać lekcji teorii. Ja niestety w tym czasie interesowałem się konspiracją, a nawet bardziej literaturą. Muzyka przychodziła mi tak łatwo i bezproblematycznie, że uważałem, że nie należy poświęcać jej dużo czasu - opowiadał.
Nauka została przerwana wybuchem Powstania Warszawskiego, w którym Andrzej Markowski również wziął udział. Popularność wśród powstańców zyskała skomponowana przez niego w listopadzie 1943 roku pieśń partyzancka "Szumi las". Po upadku zrywu Andrzej wraz z bratem trafili do niemieckiego obozu w Murnau. Po wojnie Jan nie wrócił do Polski, a karierę kompozytorską łączył z działalnością w środowisku emigrantów. Zmarł w 1980 roku w Londynie.
11:54 2020_09_16 12_50_40_PR2_Zapiski_ze_wspolczesnosci.mp3 Andrzej Markowski o doświadczeniach dyrygenckich i czasie w partyturze. Audycja "Głosy z przeszłości" (PR, 16.09.2020)
13:19 2020_09_17 12_47_58_PR2_Zapiski_ze_wspolczesnosci.mp3 Andrzej Markowski m.in. o vox populi w kształtowaniu programu koncertów filharmonicznych. Audycja "Głosy z przeszłości" (PR, 17.09.2020)
Zaimponował Richardowi Straussowi
Trzy dni po wyzwoleniu obozu w kwietniu 1945 roku Andrzej wraz z kolegą udali się pieszo do nieodległej miejscowości Garmisch-Partenkirchen.
- Marzyliśmy obydwaj, żeby zetknąć się z jakimś wspaniałym instrumentem, żebyśmy mogli sami we dwójkę dla siebie pograć - mówił muzyk.
W Garmisch-Partenkirchen stało wiele opuszczonych willi niemieckiej generalicji i dyplomatów. Andrzej Markowski w radiowej audycji nagranej w 1964 roku opowiadał, że weszli do jednej z posiadłości, gdzie znaleźli fortepian. Jego kolega grał muzykę Fryderyka Chopina, Markowski natomiast improwizował.
- Po dwóch godzinach rozległo się pukanie do drzwi. My młodzi, pełni nienawiści do wszystkich Niemców nastawiliśmy się ostro wobec każdego, kto by śmiał nam przeszkadzać - opowiadał muzyk.
Do drzwi zapukała nobliwa starsza kobieta, która zapytała, czy któryś z nich grał swoje kompozycje. Okazało się, że obok mieszkał wybitny kompozytor Richard Strauss, który był pod wrażeniem fortepianowej improwizacji i chciałby poznać jej autora.
Studia i kariera
Do 1947 roku Markowski studiował kompozycję w Trinity College of Music w Londynie pod okiem Aleca Rowleya. Po powrocie do Polski kontynuował naukę w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej, gdzie kształcił się z zakresu dyrygentury i kompozycji.
Po ukończeniu studiów w 1954 roku został drugim dyrygentem w Filharmonii Poznańskiej, a od następnego roku dyrygował w Filharmonii Śląskiej w Katowicach. W swojej karierze pracował również w Filharmonii Krakowskiej (1958–1964), Filharmonii we Wrocławiu (1965–1969), Filharmonii Narodowej w Warszawie (1971–1978) oraz Filharmonii w Łodzi (1981–1986).
Czytaj także:
Andrzej Panufnik. Geniusz, który uciekł z Polski
Szerokie horyzonty
Andrzej Markowski jako kompozytor działał na wielu płaszczyznach.
- Jestem wrogiem bardzo wąsko pojętej specjalizacji. Ja bym się osobiście w tym nie zmieścił. Gdyby ktoś obiecał mi wielkie sumy za to, że będę uprawiał tę, a nie inną gałąź muzyki, byłby to dla mnie wyrok śmierci - stwierdził muzyk.
Poza wspomnianą pieśnią partyzancką z lat młodzieńczych artysta skomponował wiele utworów orkiestrowych, instrumentalnych, a nawet rozrywkowych. Cenił sobie muzykę jazzową, która w dużej mierze opiera się na improwizowaniu.
Zasłynął również jako twórca muzyki filmowej, a jego kompozycje usłyszeć można w produkcjach najlepszych polskich reżyserów. Współpracował m.in. z Andrzejem Wajdą - "Pokolenie" (1954), "Popioły" (1965), "Przekładaniec" (1966), Jerzym Kawalerowiczem - "Cień" (1955), Kazimierzem Kutzem - "Krzyż Walecznych" (1958) czy Jerzym Hoffmanem - "Pan Wołodyjowski" (1969).
Szczególnie cenił sobie pracę przy tworzeniu muzyki do filmów krótkometrażowych. Na tym polu pracował głównie z reżyserem Kazimierzem Urbańskim.
15:58 2020_09_18 12_44_12_PR2_Zapiski_ze_wspolczesnosci.mp3 Andrzej Markowski m.in. o wysokiej randze muzyki polskiej. Audycja "Głosy z przeszłości" (PR, 18.09.2020)
***
W 1966 r. Andrzej Markowski zainicjował powstanie Festiwalu Muzyki Oratoryjno-Kantatowej "Wratislavia Cantans", który teraz nosi jego imię. W latach 1971-1981 był członkiem komisji repertuarowej festiwalu "Warszawska Jesień". W 1965 roku otrzymał za swoją działalność Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki II stopnia, natomiast w 1974 roku Nagrodę Państwową I stopnia.
Andrzej Markowski zmarł 30 października 1986 roku w Warszawie.
Zachęcamy do wysłuchania archiwalnych audycji Polskiego Radia, w których Andrzej Markowski opowiada o swojej pracy i dzieli się przemyśleniami na tematy muzyczne.
th
