Józef Bliziński a hrabia Fredro. "Jeśli pisał pod jego wpływem, to na podstawie lektury"

- Koniec dramaturgii Aleksandra Fredry datuje się na 1835 rok. Stąd też powstał taki rodzaj powiedzenia, że Fredro pisał do powstania listopadowego, a Bliziński od powstania listopadowego. Oczywiście jest to pewien skrót myślowy, ponieważ Bliziński miał 3 lata, kiedy wybuchło powstanie, a dość późno zaczął pisać - mówiła w Dwójce dr hab. Jagoda Hernik-Spalińska z Instytutu Sztuki PAN.

Józef Bliziński na rysunku Edwarda Karola Nicza

Foto: ze zbiorów Polona.pl

• W tym roku Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego świętuje 20-lecie istnienia.
• Z okazji jubileuszu na antenie Dwójki słuchać można cyklu "Dramaty polskie. Wybrał Zbigniew Raszewski."
• Autorzy audycji sięgają do dramatów wskazanych przez Zbigniewa Raszewskiego jako najważniejszych w polskiej literaturze dramatycznej.

Bohaterem tego wydania audycji był Józef Bliziński, urodzony w 1827 roku w Warszawie dramatopisarz pozytywistyczny.

Raszewski skonfundowany

Na "liście Raszewskiego" spisanej w Raptularzu, znajdują się jego dwa dramaty: "Marcowy kawaler" (1873) i "Rozbitki" (1881). Ale to nie był jedyny dramat Blizińskiego, który cenił Zbigniew Raszewski. W spisie sztuk dla Teatru Narodowego patron Instytutu Teatralnego wymieniał także "Pana Damazego".

- Wydaje mi się, że to bardzo dobrze świadczy o Blizińskim jako o autorze, że prof. Raszewski nie był w stanie się zdecydować na tylko jeden jego dramat. Często jest tak, że autor pisze jedno dzieło, a reszta to już raczej skutki sukcesu tego pierwszego. W tym przypadku jest inaczej. Rzeczywiście te trzy dramaty tworzą rodzaj takiej triady, więc nie dziwi mnie ta konfuzja prof. Raszewskiego, który z nich wybrać - stwierdziła dr hab. Jagoda Hernik-Spalińska.

Józef Bliziński jako "Marcowy kawaler"

Życiorys Józefa Blizińskiego był bardzo ściśle powiązany z jego twórczością dramatyczną. Pierwszą jego sztuką, która odniosła sukces, był "Marcowy kawaler" wystawiony w Teatrze Rozmaitości w Warszawie w 1873 roku. Autor nawiązywał w tej komedii do własnego życiorysu i decyzji o małżeństwie, którą podjął późno, bo przekroczywszy 40 lat, po niepowodzeniu związanym z prowadzeniem majątku na Kujawach.

Z kolei "Rozbitki" Bliziński pisze na skutek rozczarowania procesami społecznymi zachodzącymi na terenach porozbiorowej Polski, po powstaniu styczniowym. Szlachta, przyzwyczajona do swojej uprzywilejowanej pozycji, w dobie zmian społecznych i przemysłowych nie angażuje się w działania modernizacyjne.

Pozytywizm, wiara w młodych i Fredro

Józef Bliziński w swoich sztukach, najczęściej komediach, podejmował tematykę ściśle związaną z epoką, w której tworzył, nie dziwi więc pozytywistyczna krytyka "starych", a wiara w "młodych", którzy podejmują trud modernizowania kraju pod zaborami. Przyglądał się w swojej twórczości walce o byt oraz podniesieniu statusu społecznego poprzez dobre małżeństwo. Także kształtowaniu się polskiej klasy mieszczańskiej i kapitalistycznej, przy jednoczesnych niesprzyjających warunkach politycznych i społecznych.

Bohatera audycji określa się mianem kontynuatora Aleksandra Fredry. - Fredro przedstawiał polski typ szlachecki przed powstaniami, a Bliziński rejestrował w swoich komediach ludzi już po tym wstrząsie, po tej traumie. Jednakowoż musimy tutaj dodać, że sam Bliziński nigdy Fredry na scenie nie widział. Tak że jeżeli pozostawał pod jego wpływem, to na podstawie lektury czy też opowieści - tłumaczyła dr hab. Jagoda Hernik-Spalińska.

Posłuchaj

25:56 Dwójka dramaty polskie 3.10.2023.mp3 O twórczości Józefa Blizińskiego (Dramaty polskie. Wybrał Zbigniew Raszewski/Dwójka) 

Cykl "Dramaty polskie. Wybrał Zbigniew Raszewski" powstał z okazji 20-lecia Instytutu Teatralnego. Sięgamy w nim do dramatów wskazanych przez Zbigniewa Raszewskiego - patrona instytutu - jako najważniejszych w polskiej literaturze dramatycznej.

Warto przypomnieć, że lista, o której mówimy, powstała w latach 70. XX wieku, a po raz pierwszy została opublikowana już po śmierci Raszewskiego, w 2004 roku, w "Raptularzu", czyli dzienniku tego znakomitego historyka teatru. Sięgamy do genezy tych dramatów, historii ich wystawień na polskich scenach, ale też sprawdzamy, jak one rezonują we współczesnym życiu teatralnym.

***

Tytuł audycji: "Dramaty polskie. Wybrał Zbigniew Raszewski" (pasmo "Rozmowy po zmroku")

Prowadziła: Małgorzata Szymankiewicz

Gość: dr hab. Jagoda Hernik-Spalińska (prof. Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk, redaktor naczelny internetowego tygodnika "Teatrologia.info")

Data emisji: 3.10.2023

Godz. emisji: 21.30

mgc/pg