"Ja z tatarskich hrabiów pochodzę…". O filomackim przekładzie Koranu

W audycji opowiadaliśmy o odkryciu naukowym, świadczącym o wielokulturowości i otwartości Polaków wcześniejszych epok i wspólnotowych zadaniach, które obok radości poznawczej, towarzyszyły pracy filomatów.

Koran, święta księga islamu. Zdjęcie ilustracyjne

Foto: Afshad / Pixabay

Posłuchaj

28:56 [ PR2]PR2 (mp3) 11 wrzesień 2020 21_31_04.mp3 Rozmowa o filomackim przekładzie Koranu (Strefa literatury/Dwójka)

 

Bartosz Panek: "U nas każdy jest prorokiem", to zamaszysty fresk o polskich Tatarach

Autorami pracy przekładowej byli: ksiądz Dionizy Chlewiński i Ignacy Domeyko. Zabrali się do niej najprawdopodobniej już po procesie filomatów z 1824 roku. W korespondencji translatorów z zesłanym w głąb Rosji Onufrym Pietraszkiewiczem (Chlewiński i Domeyko objęci zostali nadzorem policyjnym) formułują podstawowy cel ich pracy: "Spotykamy się dla tłumaczenia wiadomej Ci pracy dla naszych Tatarów, aby sami siebie [czyli swą świętą księgę – wyjaśnienie Anny Lisieckiej] rozumieć mogli".

Przekład gotów był już w 1829 roku. Cenzura wileńska wstrzymała wydanie. Józef Sobolewski – Tatar, któremu tłumacze przekazali jeden z odpisów tekstu i prawa do dalszych starań, odwołał się do cara. Jednak car własnoręcznie odmówił tego gestu. To był już rok 1830.

I oto jesteśmy świadkami sensacyjnego odkrycia, ważnego dla polskiej kitabistyki i naszej historii – zarówno kultury, jak i wzajemnych wielonarodowych relacji na terenach byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Fragmenty "Koranu" – świętej księgi islamu w przekładzie na język polski dokonanym przez Filomatów Wileńskich, odnalazły się w dokumentach po dworze w Czombrowie, które spadkobiercy dóbr zniszczonych przez czerwoną partyzantkę uratowali, a potem przewieźli pod Warszawę. Ukazały się w opracowaniu naukowym profesorów z Centrum Badań Kitabistycznych UMK w Toruniu.

Pełen tytuł pięknie wydanej książki, która ukazała się nakładem Wydawnictwa Naukowego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika to "Rękopis z Czombrowa. Filomacki przekład Koranu – edycja i studium historyczno-filologiczne zabytku".

Goście audycji: prof. Joanna Kulwicka-Kamińska i prof. Czesław Łapicz, a także właścicielka dokumentów, spadkobierczyni dworu w Czombrowie - Joanna Puchalska.

***

Tytuł audycji: Strefa literatury

Prowadziła: Anna Lisiecka

Data emisji: 11.09.2020

Godzina emisji: 21.30