Narodziny muzyki protestanckiej

Zapraszamy na pierwszy odcinek audycji "Między dźwiękami" poświęcony rozwojowi muzyki w kontekście ruchu religijnego zapoczątkowanego przez Marcina Lutra.

Samuel Scheidt kompozytor i organista niemiecki okresu wczesnego baroku

Foto: Wikipedia/domena publiczna

500 rocznica wystąpienia Marcina Lutra z jego 95 rewolucyjnymi (jak się miało okazać) tezami naprawy chrześcijaństwa, w oczywisty sposób podsuwa temat następnych audycji – muzyka w liturgii nowego, zreformowanego kościoła. Temat niezwykle szeroki i fascynujący, bowiem to właśnie muzyka pisana w kręgu protestantyzmu już gdzieś od początków XVII stulecia przynosiła wiele absolutnie nowatorskich pomysłów. Bez niej rozwój europejskiej kultury miałby całkiem inne oblicze. Warto zatem zastanowić się, jakie czynniki spowodowały tak bogaty rozkwit tej muzyki, i nadały jej określony charakter. Przede wszystkim osobowość Lutra, który miał staranne wykształcenie muzyczne i (jak sam powiadał) - kochał muzykę. Zdawał sobie też sprawę z niezwykle silnego oddziaływania emocjonalnego muzyki, zatem Słowo Boże zyskuje na sugestywności, gdy jest opatrzone muzyką. Tu leży tajemnica szczególnie głębokiego związku muzyki i słowa liturgicznego w muzyce protestanckiej. Zapewne całkiem inny charakter miałaby barokowa nauka o afektach (Affektenlehre) gdyby nie pełne wielkiej wrażliwości i głębi pomysły niemieckich kompozytorów. Oczywiście – tworzenie się idiomu muzyki protestanckiej to długi proces, na który składają się różne elementy. A więc – upodobanie Niemców do gęstej polifonii, na które nakładają się silne wpływy włoskie (od szkoły weneckiej i Gabrielego poczynając), a także – zwłaszcza na terenach północnych – wpływy Sweelincka, który wykształcił większość wybitnych organistów niemieckich. Fascynujące jest śledzić proces stapiania się tych różnokształtnych elementów w jeden, spójny, język dźwiękowy. Od prostych czterogłosowych chorałów protestanckich, poprzez polifoniczne motety, wsparte na chorale i efektowne, wielobarwne, kilkuchórowe koncerty, mające już przemyślaną dramaturgię. Wszystko to dzieje się szybko, w ciągu kilku dekad, przy czym pewną (tragiczną) cezurę przynosi Wojna trzydziestoletnia (zakończona w 1648 r ). W naszej pierwszej audycji, poświęconej muzyce protestanckiej, zatrzymamy się na tej granicy. A więc – proste chorały przeznaczone dla gminy wiernych, motety i koncerty Michaela i Hieronima Praetoriusów (zbieżność nazwisk nie oznacza rodziny) i Samuela Scheidta. I przegląd najwybitniejszych niemieckich zespołów, które zrobiły wiele dla rozpropagowania tej muzyki. Kolejne spotkanie rozpoczniemy od pierwszego prawdziwie genialnego twórcy – Heinricha Schutza.

Zapraszamy, Ewa Obniska i Magdalena Łoś

***

Tytuł audycji: Między dźwiękami

Data emisji: 15.10.2017

Godzina emisji: 21.00

mz