Kim była przedwojenna rysowniczka Zosia Koszelanka?

- Moja mama już w czasie studiów dała się poznać jako bardzo dobry liternik i rysownik. Jej współpraca z Domem Braci Jabłkowskich została zainicjowana przez profesorów mamy, którzy widzieli u niej talent. A trzeba powiedzieć, że wtedy całe liternictwo robiło się ręcznie i to była bardzo żmudna praca - mówiła w Dwójce Małgorzata Trzcińska-Dąbrowska, córka znakomitej przedwojennej rysowniczki i graficzki Zofii Koszelanki.

Fragment witryny Domu Towarowego Braci Jabłkowskich w Warszawie

Foto: Polona

Jak to możliwe, iż autorka kilkuset rysunków, które przez ostatnią przedwojenną dekadę przyozdabiały drukowane w dziesiątkach tysięcy egzemplarzy wydawnictwa reklamowe oraz ogłoszenia reklamowe i prasowe publikowane w najpoczytniejszych tytułach, pozostała anonimowa? I kto dziś słyszał o Zofii Koszelance?

Postać tej przedwojennej rysowniczki i graficzki postanowiła przybliżyć autorka książki "Zosia Koszelanka rysuje dla Braci Jabłkowskich" Małgorzata Trzcińska-Dąbrowska, która jest zarazem córką bohaterki tej opowieści. Oprócz historii samej bohaterki poznajemy również Warszawę, głównie lat dwudziestych i trzydziestych. - Mnie w historii zawsze interesuje kontekst. Wyrwanie z niej postaci mija się z celem, bo nie można zrozumieć jej działań. Pisanie tej książki było dla mnie ogromną przygodą - opowiadała autorka. W książce poznajemy bowiem m.in. historię kościołów warszawskich czy ciekawostki z XIX-wiecznej Warszawy, ale również całą historię rodziny Zofii Koszelanki.

Zofia Koszelanka urodziła się w 1910 roku. Swoją edukację rozpoczęła w Szkole Handlowej Żeńskiej, jednak nie szło jej zbyt dobrze. - Przy jej charakterze, przy jej zainteresowaniach zwierzętami, ptakami, siedzenie i uczenie się stenografii było czymś, do czego Zosia się nie nadawała. Na szczęście jej rodzice szybko się zorientowali i mama wylądowała w Miejskiej Szkole Sztuk Zdobniczych i Malarstwa. Profesorowie tej szkoły to była galeria wspaniałych malarzy i artystów: Władysław Skoczylas, Miłosz Kotarbiński, Tadeusz Noskowski. To były wielkie osobowości - podkreśliła Małgorzata Trzcińska-Dąbrowska.

Jak wspominała, profesorowie Zofii Koszelanki byli pod wrażeniem jej talentu. Dlatego zainicjowali jej współpracę z Domem Towarowym Braci Jabłkowskich. - Ta firma dla całego zaboru rosyjskiego była oknem na świat, bo był to jeden z najlepiej zorganizowanych domów towarowych w Europie - mówiła rozmówczyni Wacława Holewińskiego.

- Mama zaczęła współpracować z Domem Braci Jabłkowskich od stycznia 1931 roku, jak wskazuje pierwsza z kartek korespondentek. Trzeba powiedzieć, że cała oferta handlowa, czyli buty, torebki, meble, szklanki – wszystko to, czym handlował dom towarowy, było rysowane i drukowane w katalogach, których nakład sięgał nawet 40 tysięcy egzemplarzy, wysyłanych do stałych klientów z tak zwanej prowincji. Drugą częścią był rysunek stricte reklamowy do ulotek i ogłoszeń. To mama również rysowała i to była najciekawsza część tej współpracy. Rysując ilustracje do druków reklamowych, mama rozwinęła skrzydła - mówiła Małgorzata Trzcińska-Dąbrowska.

Kiedy wybuchła wojna w 1939 roku, Zofia Koszelanka nie zerwała współpracy z Jabłkowskimi. - Praca stała się dorywcza, więc mama zatrudniła się jako rysownik w Wojskowym Instytucie Geograficznym - wyjaśniła córka graficzki. W PRL-u jej sytuacja wcale nie była lepsza – stworzyła kilka plakatów, jednak nie mogła pracować po wojnie w swoim zawodzie. - Braciom Jabłkowskim odebrano dom w 1950 roku. Praktycznie zlikwidowano prywatny handel, a MHD, które było główną centralą handlową, co miało oferować? Oferta handlowa w PRL-u była niewielka. Poza tym mamy dyplom nie był uznawany po wojnie. Nie podpisywano umów z plastykami niezarejestrowanymi w Związku Plastyków Polskich - opowiadała Małgorzata Trzcińska-Dąbrowska.

Posłuchaj

26:32 Owzk 28.12.2021.mp3 Małgorzata Trzcińska-Dąbrowska o Zofii Koszelance (O wszystkim z kulturą/Dwójka)

***

Tytuł audycji: O wszystkim z kulturą

Prowadził: Wacław Holewiński

Gość: Małgorzata Trzcińska-Dąbrowska (autorka książki "Zosia Koszelanka rysuje dla Braci Jabłkowskich")

Data emisji: 28.12.2021

Godzina emisji: 17.30