Biografie niezwykłe. Projekt "Życie pisane na konkurs"

Nie byli wybitnymi artystami, pierwszoplanowymi politykami, wynalazcami czy naukowcami. Jako osoby bezrobotne, gospodynie wiejskie, emigranci czy chłopi byli jednak świadkami, uczestnikami i beneficjentami lub ofiarami procesów historyczno-społeczno-obyczajowych epoki, w której żyli. Na czym polegały konkursy pamiętnikarskie? Kto brał w nich udział? 

Losy tych ludzi pozwalają określić historyczno-społeczno-obyczajowe założenia epoki, w której żyli. Wielu z nich to świadkowie, uczestnicy, beneficjenci lub ofiary przemian ustrojowych

Foto: Shutterstock

Na pozostawione przez nich autobiografie można spoglądać jako na realizację potrzeby utrwalenia własnych losów, literaturę oraz materiał dla pedagogów, socjologów, psychologów, historyków i prawników. W audycji "O wszystkim z kulturą" rozmawialiśmy o międzywojennych pamiętnikach nadsyłanych na konkursy.

Posłuchaj

48:43 OWZK 2024_09_25-19-10-58.mp3 Biografie niezwykłe. Projekt "Życie pisane na konkurs" (O wszystkim z kulturą/ Dwójka)

 

Emigracja za wielką wodę 

- Wszystko zaczęło się od polskiego socjologa Floriana Znanieckiego, który w latach 20. znalazł się w Stanach. Pracował w Chicago, w którym emigracja polska była ogromna. Osiedlali się tam przede wszystkim chłopi. Współpracownik Znanieckiego zaproponował, by ten napisał monografię środowiska chłopskiego i sprawdził, jak wygląda nowe życie tych ludzi. Jak radzą sobie w Ameryce i co się zmieniło - mówił w Dwójce prof. Paweł Rodak z Instytutu Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, kierownik projektu badawczego "Życie pisane na konkurs. Praktyki pamiętnikarskie w Polsce 1918-1939".

Czytaj także:

• "Nigdy nie pracowałem z miernotami" - 90. rocznica urodzin Andrzeja Kreutza-Majewskiego
• "Rodzaje życzliwości". Yorgos Lanthimos i pozbawiona życzliwości diagnoza współczesności
• Katarzyna Roman-Rawska: staroobrzędowcy wyłonili się z niechęci do rosyjskiego imperium

Pamiętniki chłopskie 

- Takie pamiętniki chłopskie powstawały przede wszystkim w Galicji, głównie pod koniec XIX wieku. Chłopi galicyjscy byli lepiej wykształceni. W związku emancypacją tej warstwy starano się utrwalić pewne doświadczenia. Powstał ruch ludowy, a utrwalanie swojego życia na piśmie było elementem potwierdzającym awans i pełnoprawne uczestnictwo tej grupy w kulturze  - wyjaśniła prof. Małgorzata Litwinowicz-Droździel z Instytutu Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, uczestniczka projektu badawczego "Życie pisane na konkurs. Praktyki pamiętnikarskie w Polsce 1918-1939".

Czuły punkt pamiętników 

- Niesłychane jest, w jak czuły punkt trafiały konkursy pamiętnikarskie. Odzew na wszystkie edycje, skierowane przecież do konkretnych grup, był bardzo duży. Wręcz zaskakujący. Były to grupy definiowane jako wykluczone, czyli takie, co do których socjologowie podejrzewali, że w ograniczonym stopniu posługują się pismem - podsumowała prof. Anna Nasiłowska z Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.

"Życie pisane na konkurs. Praktyki pamiętnikarskie w Polsce 1918-1939"

Celem naukowym projektu jest obszerne opisanie zjawiska polskich konkursów pamiętnikarskich w okresie międzywojennym. Konkursy te były specyficznie polskim wkładem w rozwój zarówno krajowej i światowej socjologii, jak i w ogóle nauk społecznych i humanistycznych, poprzez wzbogacenie analiz statystycznych analizami jakościowymi, a także poprzez oddanie głosu przedstawicielom tych grup społecznych, które dotąd rzadko pozostawiały źródła pisane: chłopom, bezrobotnym, pracownikom fizycznym, emigrantom zarobkowym, młodzieży. Dlatego znaczenie zjawiska, jakim były międzywojenne konkursy pamiętnikarskie, wykracza poza obszar badawczy jednej dyscypliny, domaga się swojej historii kulturowej, a także opisu z wykorzystaniem narzędzi antropologii praktyk piśmiennych.

***

Tytuł audycji: O wszystkim z kulturą

Prowadziła: Michał Nowak

Goście: prof. Małgorzata Litwinowicz-Droździel i prof. Paweł Rodak (Instytut Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, uczestniczka i kierownik projektu badawczego "Życie pisane na konkurs. Praktyki pamiętnikarskie w Polsce 1918-1939"), oraz prof. Anna Nasiłowska (Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk)

Data emisji: 25.09.2024

Godz. emisji: 19.10

zch/kmp