"O szyfrantkach z czasów II wojny światowej pisało się dotąd zdawkowo"

Ostatnia aktualizacja: 03.08.2021 19:23
- Kryptologii i pracy w Państwowym Biurze Szyfrów poświęciłem prawie 20 lat. W innych swoich zajęciach również korzystałem z tego doświadczenia. Zauważyłem, że pisze się o wielu bohaterach czasów wojny, natomiast o paniach, które zajmowały się szyframi w Komendzie Głównej AK i u Delegata Rządu na Kraj, prawie nic - mówił w Dwójce Krzysztof Leszczyński, autor książki "Nieznane i zapomniane. Bohaterki szyfrów 1939-1945".
Zdjęcie ilustracyjne
Zdjęcie ilustracyjneFoto: Dizfoto/Shutterstock

Posłuchaj
28:54 Dwójka OWZK 3.08.2021.mp3 "Karolinki". Szyfrantki w Powstaniu Warszawskim (O wszystkim z kulturą/Dwójka) 
powstanie serwis 1200.jpg
Powstanie Warszawskie  zobacz serwis specjalny

"Byłyśmy szczęśliwe, że robimy coś, co jest potrzebne" – napisała w książce "Moje wspominki" Halina Jarnuszkiewicz pseud. Hala. To jedna ze wspaniałych, odważnych, mądrych kobiet, które w czasie okupacji były szyfrantkami Armii Krajowej.

To jedna z postaci, o których możemy przeczytać w książce "Nieznane i zapomniane. Bohaterki szyfrów 1939-1945". Inne bohaterki, o których pisze Krzysztof Leszczyński, to m.in.: Hanna Malewska - znana powieściopisarka, zarazem kierowniczka wydziału szyfrów zagranicznych, Zofia Popławska - tłumaczka Dickensa i Kiplinga, Irena Neto - aktorka, Helena Hofman-Dadejowa - nauczycielka i wielbicielka Norwida, ratująca jego rękopisy w płonącej Warszawie. W książce mowa jest także o Henryku Hiżu - wybitnym filozofie języka, logiku, etyku, odnoszącym sukcesy naukowe w Ameryce - bo nie tylko losami kobiet szyfrantek zajmuje się autor.

Karasiówna, Smoleńska i inne "Karolinki"

Krzysztof Leszczyński opisuje też skomplikowane, często dramatyczne, powojenne losy swoich bohaterek. Przybliża ich działalność przedwojenną, osiągnięcia i drogę do tego okupacyjnego, bardzo ważnego w działalności Polskiego Państwa Podziemnego, zaangażowania.

Kryptolog, konstruktor z Państwowego Biura Szyfrów i jeden z nielicznych historyków piszących o polskich szyfrach i o ludziach tamtych czasów, opowiadał w audycji m.in. o działalności "Karolinek", bo pod takim kryptonimem funkcjonowała komórka szyfrów zagranicznych podczas okupacji i Powstania Warszawskiego. Spośród bohaterek swojej książki skupił się przede wszystkim na mjr Janinie Irenie Karasiównie - m.in. organizatorce łączności konspiracyjnej, kpt. Janinie Wróblewskiej-Gosławskiej - zastępczyni Hanny Malewskiej, czy na jednej z ich podwładnych, wcześniej kurierce na trasie Warszawa - Białystok, Helenie Barbarze Smoleńskiej, która uciekła z sowieckiej niewoli.

***

Polskie Radio aktywnie włącza się w obchody 77. rocznicy Powstania Warszawskiego. Wszystkie anteny publicznego nadawcy przygotowały szereg unikatowych materiałów, zawierających m.in. archiwalne nagrania oraz rozmowy z ekspertami i historykami. Pierwszego sierpnia z radioodbiorników popłynęły dźwięki powstańczych pieśni oraz wspomnienia tych, którzy w 1944 roku bohatersko walczyli o Warszawę i wolną Polskę.

***

Tytuł audycji: O wszystkim z kulturą

Prowadziła: Dorota Gacek

Gość: Krzysztof Leszczyński (autor książki "Nieznane i zapomniane. Bohaterki szyfrów 1939-1945")

Data emisji: 3.08.2021

Godzina emisji: 17.30

pg

Czytaj także

Ewa Błaszczyk: to miejsce podnosi wymowę spektaklu o kilka pięter

Ostatnia aktualizacja: 27.07.2021 17:40
- Ten tekst w ogóle jest dla mnie szczególny, bo jest ważny. A że tak się złożyło, że prapremiera jest w Muzeum Powstania Warszawskiego, to tylko z korzyścią dla nas wszystkich - i twórców, i widzów spektaklu. Dlatego że to od razu idzie parę pięter do góry - mówiła w Dwójce Ewa Błaszczyk, reżyserka i wykonawczyni monodramu "Nazywam się Tamara Biakow i jestem legendą".
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jan Ołdakowski: my Polacy jesteśmy wspólnotą, która ma wiele szacunku dla siebie

Ostatnia aktualizacja: 30.07.2021 18:00
- Zachęcamy wszystkich, żeby ten powstańczy dzień, tę niedzielę, spędzić z nami i żeby pamiętać o godzinie "W". To jest najważniejszy moment. Mam wrażenie, że Warszawa i inne miasta w Polsce, gdzie słychać syreny, pokazują wtedy swoją wyjątkowość - mówił w Dwójce Jan Ołdakowski, dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego.
rozwiń zwiń