Okruszki dla duszy przy wigilijnym stole

Ostatnia aktualizacja: 23.12.2022 10:45
- To jest czas "wyjęcia" każdego z nas z normalnego, codziennego trybu. Każdy potrzebuje momentu podsumowania, zastanowienia się nad sobą, wydarzenia, które pozwoli wyjść z rutyny. Święta są takim momentem - mówiła w przedświątecznym wydaniu "Poranka Dwójki" kulturoznawczyni z SWPS dr Małgorzata Bulaszewska.
Boże Narodzenie to dla nas czas spotkań i wyjścia z codzienności
Boże Narodzenie to dla nas czas spotkań i "wyjścia" z codziennościFoto: Polona

Talerz i okruszki dla duszy

Mówiąc o obchodach Bożego Narodzenia, warto wspomnieć o tradycji chrześcijańskiej, która zasymilowała pogańskie zwyczaje - zatrzymajmy się przy pustym talerzu. Czy na pewno był on przeznaczony dla niespodziewanego gościa? - On był dla zbłąkanej duszy, dla duszy bliskiego zmarłego - opowiadała Małgorzata Bulaszewska- Dusza przychodziła, żeby się pożegnać, rozliczyć, i dzięki temu znaleźć drogę do swojej przyszłości.

Popiół i piasek na ławie

- W polskiej tradycji dotrwało do dzisiaj zostawianie talerza. Jedni wierzą w obecność naszych zmarłych, którzy przychodzą. Dla nich, żeby się mogli najeść na długą drogę do miejsca przeznaczenia, do którego zdążają, zostawiamy niesprzątnięte okruszki z obrusów - tłumaczyła nasza rozmówczyni. - Także ławy, na których siedziano przy stole, posypywano popiołem albo piaskiem. Dzięki temu nie można było usiąść na duszy, bo zostawiała ślad.

Od pustelnika do zabawnego staruszka

A jak zmieniał się obraz Świętego Mikołaja z biskupa w grubego staruszka? Początek tej transformacji sięga XIX wieku, kiedy tradycja głosi, że biskup Mikołaj przychodzi, żeby oceniać i rozliczać, wcześniej miano go za pustelnika, a nawet dziada. - Jeden z nowojorskich tygodników poprosił, by w okresie Bożego Narodzenia zwizualizować tę postać. Wtedy po raz pierwszy Irving Washington rysuje postać, która jest starszym, niskim, zabawnym mężczyzną - mówiła Małgorzata Bulaszewska.

Liczba dań

Wróćmy jeszcze do świątecznego stołu i dwunastu potraw. - Podawało się siedem, dziewięć albo jedenaście - liczby nieparzyste były uważane za szczęśliwe - opowiadała nasza rozmówczyni. - Liczba zależała od zamożności gospodarza. Potem tradycja liczby dań zmieniła się ze względu na dwunastu apostołów.

 

Posłuchaj
16:34 Poranek Dwójki Święta 23 grudzień 2022 09_29_58.mp3 Doktor Małgorzata Bulaszewska o zwyczajach bożonarodzeniowych (Poranek Dwójki)

 

***

W Kościele katolickim Boże Narodzenie jest drugim co do ważności świętem po Wielkanocy, obchodzonym 25 i 26 grudnia, poprzedzonym okresem Adwentu. Świętowanie rozpoczyna się po zmroku 24 grudnia, w Wigilię Bożego Narodzenia. Wtedy wierni spożywają wieczerzę wigilijną, dzielą się opłatkiem, składają sobie życzenia, śpiewają kolędy, obdarowują się prezentami i czytają Ewangelię, mówiącą o narodzeniu Chrystusa. O północy w kościołach odprawiana jest uroczysta msza święta - pasterka. 25 grudnia wierni jedzą uroczysty obiad i odwiedzają się wzajemnie.

26 grudnia obchodzony jest drugi dzień uroczystości Bożego Narodzenia, wspomina się wtedy św. Szczepana, pierwszego diakona i męczennika. W wielu parafiach istnieje zwyczaj poświęcania owsa. Po tych dniach do 1 stycznia trwa oktawa świąt Bożego Narodzenia.

***

Tytuł audycji: Poranek Dwójki

Prowadził: Roch Siciński

Gość: dr Małgorzata Bulaszewska (kulturoznawczyni z SWPS)

Data emisji: 23.12.2022

Godzina emisji: 9.30

kor

Czytaj także

Mikołaj Rykowski: Wigilia dla Samotnych to spotkania w 30 polskich miastach

Ostatnia aktualizacja: 22.12.2022 10:00
- Nasza fundacja pomaga osobom, które z różnych przyczyn nie mogą zasiąść przy świątecznym stole. Tradycja pustego miejsca zmienia się w miejsce zajęte, dla osób samotnych Wigilia i Wielkanoc to najtrudniejsze dwa dni w roku - mówił w Dwójce Mikołaj Rykowski, prezes Fundacji Wolne Miejsce.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Świąteczne tradycje górali. Reportaż "W rodzinie jest siła" [POSŁUCHAJ]

Ostatnia aktualizacja: 22.12.2022 09:20
Aniela i Stanisław Budz z gminy Bukowina Tatrzańska z pokolenia na pokolenie pielęgnują tradycje góralskie, również te związane z wigilią Bożego Narodzenia. A mają się z kim tym dzielić, małżeństwo doczekało się bowiem dziesięciorga dzieci i czternaściorga wnuków. 
rozwiń zwiń