Posłuchaj
09:15 SLO.PR_II_15435..(1-1).{_}.K.st.2496.M1.AJ.mp3 Skarżanka.mp3 Wojciech Młynarski wspomina Hannę Skarżankę w swojej audycji z cyklu "Wojciecha Młynarskiego rozmowy o piosence". (PR, 19.12.1992)
- Kontakt z publicznością jest ogromną radością dla aktora. Poczucie tego, że jak się wchodzi na scenę bądź estradę i publiczność obdarza cię wyraźną życzliwością, jest ogromną rekompensatą za wszystkie wyrzeczenia i ofiary, które aktor musi ponieść. To, że ktoś się uśmiechnie, będzie klaskał, pokłoni się na ulicy albo po prostu z powie dzień dobry i spyta, co u mnie słychać, to jest szalenie przyjemna sprawa i jakaś niezwykle budująca - wyznała aktorka na antenie Polskiego Radia.
15:34 hanna 1219.mp3 W audycji Anny Borkowskiej z cyklu "Wieczór w Trojce" wykorzystano archiwalne nagrania z Hanną Skarżanką, w których aktorka przedstawia swoją współpracę z kabaretem "Szpak", mówi o swoim stosunku do publiczności i wspomina swoją działalność w "Solidarności". (PR, 26.11.1992)
Niedoszła rolniczka, która została konspiratorką
Hanna Skarżanka przyszła na świat 8 marca 1917 roku w Mińsku, obecnej stolicy Białorusi. Jej siostrą była filozofka prof. Barbara Skarga, a bratem aktor Edward Skarga. Dorastała w Wilnie i tam, po ukończeniu gimnazjum imienia Księcia Adama Czartoryskiego, w 1937 roku rozpoczęła naukę na Wydziale Rolnym Uniwersytetu Stefana Batorego.
- Skarżanka pochodziła z rodziny ziemiańskiej i myślę, że wybór studiów mógł mieć związek z jakimiś jej planami przejęcia w przyszłości majątku rodziców – stwierdziła historyk teatru Joanna Godlewska w swojej audycji z cyklu "Radiowe kreacje mistrzów".
13:52 hanna 1513.mp3 Audycja Joanny Godlewskiej i Iwony Malinowskiej z cyklu "Radio we kreacje mistrzów" poświęcona życiu i twórczości Hanny Skarżanki. (PR, 19.12.2014)
Jednocześnie przyszła aktorka uczęszczała na zajęcia do wileńskiego konserwatorium. Oba kierunki wkrótce porzuciła na rzecz polonistyki. W tamtym okresie zainteresowała się także teatrem i zaczęła pilnie przygotowywać się do egzaminów wstępnych do Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej w Warszawie. Jej plany pokrzyżował jednak wybuch II wojny światowej.
Od grudnia 1940 do maja 1941 roku Skarżanka należała do zespołu Teatru Małego w Wilnie. Po ataku III Rzeszy na ZSRR w czerwcu 1941 roku porzuciła pracę aktorki i zatrudniła się jako kelnerka w kasynie dla żołnierzy.
- I tutaj zaczyna się jej naprawdę piękna karta. Ona zbierała tam informacje dla polskiego wywiadu wojskowego. Od 1942 roku Skarżanka należała zresztą do Kedywu, czyli do kierownictwa dywersji Okręgu Wileńskiego Armii Krajowej. Nosiła pseudonimy "Niura" lub "Aktorka". Brała też udział w udanej akcji odbicia cichociemnego Eugeniusza Chylińskiego z niemieckiego więzienia - opowiadała Joanna Godlewska na antenie Polskiego Radia.
Cichociemni-zobacz serwis specjalny
Jednocześnie Skarżanka uczęszczała na zajęcia konspiracyjnego Studium Teatralnego kierowanego przez Mieczysława Szpakiewicza.
- Profesorowie z Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie prowadzili dla nas teorie, a aktorzy ćwiczenia praktyczne. To były trudne sprawy, bo trzeba było się bardzo pilnować i często zmieniać lokale – wspominała aktorka w 1977 roku w rozmowie z Jerzym Bienieckim podczas audycji z cyklu "Gwiazdy estrady".
09:28 spotkanie z hanna.mp3 Hanna Skarżanka opowiada o tajnych kompletach, swoich pierwszych spektaklach i mówi, co myśli o młodym pokoleniu aktorów. Audycja Jerzego Bienieckiego z cyklu "Gwiazdy estrady". (PR, 06.08.1977)
Po wkroczeniu Armii Czerwonej do miasta w 1944 roku Skarżanka została członkiem zespołu Polskiego Teatru Dramatycznego, gdzie występowała aż do końca wojny.
Na teatralnych deskach, dużym i małym ekranie
W kolejnych latach aktorka grała między innymi w Teatrze Ziemi Poznańskiej w Toruniu, Teatrze Wojska Polskiego w Łodzi oraz w Teatrze Narodowym w Warszawie. Najdłużej, bo przez ponad piętnaście lat, związana była jednak z warszawskim Teatrem Ateneum.
W ciągu swojej trwającej przez blisko pięćdziesiąt lat kariery Skarżanka wystąpiła w kilkudziesięciu spektaklach, a do grona jej najbardziej rozpoznawalnych ról należy postać Nataszy z "Na dnie" Maksyma Gorkiego w reżyserii Leona Schillera (1949), Anny Jaskrowiczównej w "Grzechu" Stefana Żeromskiego w reżyserii Bohdana Korzeniewskiego (1951), Pani Soerensen w "Niemcach" Leona Kruczkowskiego w reżyserii Erwina Axera (1955), tytułowej bohaterki w "Marii Stuart" Friedricha Schillera w reżyserii Władysława Krasnowieckiego (1955) i Pilar w "Komu bije dzwon" Ernsta Hemingwaya w reżyserii Krystyny Berwińskiej (1965).
- Nie ma świąt, nie ma niedzieli, nie ma wieczoru, nie ma poranków dla dziecka. Są tylko próby. To wszystko pochłania człowieka – stwierdziła Hanna Skarżanka na antenie Polskiego Radia. – Nie jest tak, jak niektóre dziewczynki sobie myślą, że jako aktorki będą miały piękne toalety, będą sławne i podziwiane przez wszystkich, będą miały samochód i jeździły za granicę. Nie, aktorstwo to wielkie wyrzeczenia i ogrom pracy – dodała.
Czytaj także:
Prócz teatru, Skarżanka chętnie występowała również na dużym i małym ekranie. W filmie zadebiutował w 1946 roku, grając Teresę w "Dwóch godzinach" Stanisława Wohla i Józefa Wyszomirskiego. W serialu natomiast po raz pierwszy pojawiła się w 1971 roku jako gospodyni w jednym z odcinków "Podróży za jeden uśmiech" Stanisława Jędryka i Andrzeja Czekalskiego. Łącznie można było ją podziwiać w ponad pięćdziesięciu produkcjach takich, jak "Czterej pancerni i pies" Konrada Nałęckiego (1966), "Wesele" Stanisława Wyspiańskiego w reżyserii Andrzeja Wajdy (1972), "Czterdziestolatek" Jerzego Gruzy (1974), "Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz" (1978) i "Miś" (1980) Stanisława Barei.
"Przecież aktorzy śpiewają wszyscy, a przynajmniej powinni"
Skarżanka znana była również z występów w kabarecie Zenona Wiktorczyka "Szpak", którego siedziba mieściła się w warszawskim hotelu Bristol. Zespół działał pod patronatem Polskiego Radia.
Zobacz również: Zenon Wiktorczyk - niezapomniany głos Polskiego Radia
- Do "Szpaka" zawitałam dzięki Jerzemu Wasowskiemu, który był jego opiekunem muzycznym. Kiedyś spotkaliśmy się na gruncie prywatnym i Wasowski usłyszał, jak coś nuciłam pod nosem. Postanowił mnie więc zaangażować – wspominała Skarżanka w rozmowie z Aleksandrem Jerzym Rowińskim na antenie Polskiego Radia. - Napisał dla mnie dość dużo utworów, między innymi "Fotoplastykon", który wówczas był bardzo na czasie – dodała.
11:39 hanna 516.mp3 Hanna Skarżanka przybliża historie powstania niektórych wykonywanych przez siebie utworów, wspomina także o swoich ulubionych wokalistkach. Audycja Aleksandra Jerzego Rowińskiego z cyklu "Aktorzy o piosence". (PR, 12.01.1975)
Aktorka wykonywała również takie piosenki jak "Nie odchodź", "Que sera, sera", "Nie wierzę piosence", "Do ciebie szłam", "Milord" i "Już nie myśl o mnie więcej".
- Mnie to dziwi czasami, że się mówi aktor śpiewający, jakby to było coś niezwykłego. Przecież aktorzy śpiewają wszyscy, a przynajmniej powinni. Wiemy doskonale, że śpiewały takie sławy jak Mieczysława Ćwiklińska, Ludwik Solski, Wojciech Bogusławski - stwierdziła Skarżanka na antenie Polskiego Radia. - Wyjątkiem są właśnie aktorzy nieśpiewający. I nic dziwnego, muzykalność aktora to przecież rzecz zasadnicza i podstawowa - dodała.
W czasie stanu wojennego Skarżanka zaangażowała się w działalność "Solidarności". Za namową księdza Jerzego Popiełuszki zaczęła wówczas organizować przedstawienia teatralne w kościołach i wkrótce objęła funkcję kierownika artystycznego Muzeum Archidiecezji Warszawskiej.
Na scenie Skarżanka występowała do 1991 roku. Zmarła 8 listopada 1992 roku w Warszawie.
jb
