Dziesięciogroszowe znaczki
W 1913 roku otwarto Pracownię Radiologiczną Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, której projekt opracowała Maria Skłodowska-Curie. Niedługo później badaczka postanowiła pójść o krok dalej i zaczęła mówić o przekształceniu pracowni w Instytut, w którym zajmowano by się nie tylko pracą naukową, lecz także badaniem chorych. Pomysł zaczerpnęła z Paryża, gdzie w 1914 roku wybudowano Instytut Radowy.
Do realizacji zamysłu polskiej noblistki przystąpiono w latach 20. W 1921 roku powstało Towarzystwo Instytutu Radowego - zalążek przyszłej placówki. Dwa lata później powołano do życia Komitet Daru Narodowego im. Marii Skłodowskiej-Curie, który miał się zająć urzeczywistnieniem projektu.
Prezes Towarzystwa Marii Skłodowskiej-Curie w Hołdzie Małgorzata Sobieszczak-Marciniak mówiła na antenie Polskiego Radia, że polski rząd – w przeciwieństwie do francuskiego – nie mógł sobie wówczas pozwolić na sfinansowanie budowy placówki. Stąd sukces Instytutu zależał wyłącznie od dobrej woli i hojności obywateli Rzeczypospolitej i amerykańskiej Polonii, którą zachęcał do składania datków Ignacy Paderewski.
- Zachowały się cegiełki, takie zwykłe małe znaczki, które można było kupić za 10 groszy. Przetrwały także dyplomy wpłat wynoszących na przykład tysiąc złotych. W swojej zamożności darczyńcy naprawdę bardzo się od siebie różnili – opowiadała Małgorzata Sobieszczak-Marciniak na antenie Polskiego Radia.
22:10 instytut radowy w warszawie___v2015003888_tr_0-0_12143075f8a683aa[00].mp3 Historię powstania Instytutu Radowego w Warszawie przytacza prezes Towarzystwa Marii Skłodowskiej-Curie w Hołdzie Małgorzata Sobieszczak-Marciniak w rozmowie z Dorotą Truszczak. Audycja "Instytut Radowy w Warszawie" z cyklu "Naukowy zawrót głowy". (PR, 15.04.2015)
Potrzebną kwotę dość szybko udało się zebrać, dzięki czemu już 7 czerwca 1925 roku odbyła się uroczystość wmurowania kamienia węgielnego pod budowę Instytutu. W wydarzeniu uczestniczyła - przybyła z Paryża - Maria Skłodowska, prezydent Rzeczpospolitej Stanisław Wojciechowski, ambasador Republiki Francuskiej oraz tłumy mieszkańców Warszawy.
Prace nad budynkiem rozpoczęto pod koniec roku. Miał on stanąć na placu znajdującym się przy ulicy Wawelskiej.
- Plany budowy Skłodowska sama konsultowała z architektami. Zadbała o to, żeby budynek miał odpowiednią przestrzeń i ogród. W nim do tej pory rośnie drzewo posadzone przez badaczkę – opowiadała Małgorzata Sobieszczak-Marciniak na antenie Polskiego Radia.
Liczne sukcesy i porażki
29 maja 1932 roku odbyła się ceremonia otwarcia placówki. Honorowym gościem uroczystości była Maria Skłodowska, która ofiarowała Instytutowi gram radu o wartości pół miliona ówczesnych złotych. Prócz badaczki w wydarzeniu wzięli również udział przedstawiciele najwyższej władzy państwowej Rzeczypospolitej oraz liczne grono osób związanych ze światem medycyny i nauki.
Pierwszym dyrektorem placówki został dr med. Franciszek Łukaszczyk – funkcję tę pełnił aż do swojej śmierci w 1956 roku. W momencie otwarcia Instytut dysponował pięcioma aparatami rentgenowskimi. Do końca 1933 roku do szpitala przyjęto na leczenie około siedmiuset osób. Co ciekawe, osoby niezamożne były albo całkowicie zwolnione z opłat za leczenie, albo otrzymywały na nie wysokie ulgi.
W kolejnych latach placówka była rozbudowywana – w 1936 roku otwarto Pracownię do Pomiarów Ciał Promieniotwórczych i Pracownię Fizyczną ze Wzorcownią Rentgenowską. Rozwój Instytutu zatrzymał wybuch II wojny światowej. 5 września 1939 roku dr Łukaszczyk zdecydował się przerwać leczenie radem – sprzęt ukrył, a cenny pierwiastek wywiózł do swojego podwarszawskiego domu letniskowego. Po kapitulacji stolicy placówka wznowiła działanie, chociaż Niemcy skonfiskowali część przywiezionego z powrotem przez dyrektora radu. Instytut przemianowano wówczas na Miejski Szpital Przeciwrakowy.
5 sierpnia 1944 roku naziści wypędzili personel medyczny i niewielką liczbę chorych ze szpitala. Budynek podpalono, a pozostałych chorych rozstrzelano. Odbudowę Instytutu rozpoczęto pod koniec 1945 roku, a jego pełną działalność wznowiono dwa lata później.
W latach 50. Instytut połączono z Instytutem Onkologii w Krakowie i Państwowym Instytutem Przeciwrakowym w Gliwicach, tworząc Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie. W 1984 roku placówkę przemianowano na Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie. Pod tą nazwą funkcjonuje ona po dziś dzień.
jb
