83. rocznica wybuchu wojny - nadzieja na pokój była do końca

- Były czynniki, które łagodziły niepokoje, chociażby gwarancje brytyjskie, a potem sojusz. To miało bardzo duże znaczenie dla społeczeństwa - mówił w Dwójce Grzegorz Dumała, historyk z Muzeum Historii Polski. W "Poranku Dwójki" opowiadaliśmy o dniach poprzedzających wybuch II wojny światowej, o panującej wówczas atmosferze, przygotowaniach wojska i cywilów.

1 września 1939. Płonące Warsztaty Portowe Rady Portu i Dróg Wodnych położone przy ogrodzeniu Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Wersterplatte. Fotografia wykonana z Nowego Portu w Gdańsku

Foto: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Od wiosny do końca lata

"A więc wojna! Z dniem dzisiejszym wszelkie sprawy i zagadnienia schodzą na plan dalszy. Weszliśmy w okres wojny" - czytał lektor Polskiego Radia 1 września 1939 roku.

Decyzja o napaści 1 września zapadła zaledwie dwa dni wcześniej w najwyższym dowództwie niemieckim. Przygotowania do tego momentu trwały najprawdopodobniej od kwietnia 1939 roku. - Pierwotna data najazdu była wyznaczona na 26 sierpnia - zaznaczył Grzegorz Dumała. - Natomiast pod wrażeniem podpisanego dzień wcześniej sojuszu polsko-brytyjskiego, a także deklaracji Włoch o nieprzystępowaniu do wojny w tym momencie po stronie Niemiec, datę przełożono.

Plan "Zachód"

O nieuchronności wypadków polskie władze zdawały sobie sprawę już wczesną wiosną 1939 roku. Świadczą o tym decyzje o przygotowaniu obrony od strony zachodniej. - Zaczął być opracowywany tzw. plan "Zachód", plan obrony granicy zachodniej. To też wynikało z tego, że w marcu Niemcy anektowały Czechy, Morawy oraz zwasalizowały Słowację - tłumaczył historyk. - Front ewentualnej walki się wydłużył. To wymuszało na nas modyfikację planów.

WRZESIEŃ '39 - serwis specjalny Polskiego Radia >>>>

Plan "Zachód" był przygotowywany na wypadek konieczności obrony całej długości granicy. Przewidywano tzw. bitwę graniczną, którą polskie wojsko miało stoczyć na każdym zagrożonym kilometrze, a było ich ok. 1600. - Trzeba pamiętać, że to nie była jednolita granica, Prusy Wschodnie były enklawą niemiecką. Północ, zachód i południe – musieliśmy bronić każdej strony - podkreślił Grzegorz Dumała.

Różnica potencjałów

Różnica potencjałów między Polską a Niemcami była znacząca, choć łatwiej się bronić niż atakować. Polska powołała we wrześniu ok. miliona żołnierzy wobec przeszło 1,5 miliona żołnierzy niemieckich. - Różnica była w sprzęcie, Niemcy dysponowali dużo większą liczbą czołgów, pojazdów pancernych, samolotów, dział itd. - wymieniał nasz gość. - Tu się rozstrzygnął los kampanii.

Posłuchaj

13:35 Poranek Dwójki MHP 1 wrzesień 2022 09_36_24.mp3 83. rocznica wybuchu II wojny światowej (Poranek Dwójki)

 

***

W 83. rocznicę wybuchu II wojny światowej portal Polskiego Radia uruchomił specjalną stronę internetową bezprzedawnienia.polskieradio.pl.

W serwisie bezprzedawnienia.polskieradio.pl. znajduje się około 20 autorskich artykułów. To przede wszystkim opracowania historyczne, w których opisano m.in. straty ludzkie, terytorialne i materialne poniesione przez Polskę w czasie II wojny światowej.

[YouTube: Polskie Radio]

W ciągu sześciu lat II wojny światowej zginęło około 60 milionów ludzi, w tym 6 milionów Polaków. W porównaniu do innych krajów to właśnie Polska ucierpiała najbardziej - w wyniku działań wojennych życie straciło ponad 17 procent obywateli. II RP poniosła także największe straty materialne. Według materiałów przedstawionych na Międzynarodowej Konferencji Reparacyjnej w Paryżu w 1946 roku opiewały one na 16 miliardów 900 milionów dolarów, a całkowitemu zniszczeniu uległo 40 procent dóbr kultury.

***

Tytuł audycji: Poranek Dwójki

Prowadził: Paweł Siwek

Gość: Grzegorz Dumała (Muzeum Historii Polski)

Data emisji: 1.09.2022

Godzina emisji: 9.35