Prawa autorskie w przestrzeni cyfrowej. Czy zyski trafiają do twórców?

Ostatnia aktualizacja: 10.01.2025 12:32
W 2024 roku do Polski weszła dyrektywa o prawie autorskim na jednolitym rynku cyfrowym. Zadaniem DSM – czyli Digital Single Market – była zmiana sposobu wynagradzania muzyków za udostępnienie ich utworów w serwisach streamingowych. - Jest to niewątpliwie sukces naszych środowisk - mówił w Dwójce Miłosz Bembinow, prezes Stowarzyszenia Autorów ZAiKS.
Jak polskie prawo dostosowuje się do zmian wywołanych rozwojem sztucznej inteligencji w obszarze muzyki?
Jak polskie prawo dostosowuje się do zmian wywołanych rozwojem sztucznej inteligencji w obszarze muzyki?Foto: Shutterstock/Stock-Asso

Dyrektywa DSM została zaimplementowana w Polsce w 2024 roku, czyli dwa lata po obowiązującym terminie. To zmiana, na którą środowisko twórcze czekało niemal 10 lat.


Posłuchaj
19:14 Poranek Dwójki 2025_01_10-08-30-02.mp3 Miłosz Bembinow o dyrektywie o prawie autorskim DSM (Poranek Dwójki)

- To sukces naszych środowisk, dlatego że bardzo dużo zapisów, implementujących tę dyrektywę, jest dokładnie takich, o jakie zabiegały środowiska kreatywne. To jest bardzo ważne, ponieważ od jakości aktu prawnego zależy później jego skuteczność - mówił Miłosz Bembinow.

Czytaj też:

Godziwe wynagrodzenie dla twórców

Dyrektywa mówi o tym, że cyfrowe platformy w sposób proporcjonalny mają dzielić się z twórcami, których prace są eksploatowane. - Wiemy, że to dzięki naszym utworom, naszym piosenkom i filmom te platformy przez ostatnie 20 lat budowały swoją pozycję i gigantyczne zyski. Natomiast w żaden sposób nie odczuli tego twórcy - podkreślił prezes ZAiKS.

Pierwsze zapisy obowiązują już od końca września 2024 roku. - Jednak nie jest tak, że na drugi dzień platformy streamingowe – filmowe, muzyczne czy literackie – od razu mówią "ok, to teraz zapłacimy więcej". To jest dopiero moment, kiedy my jesteśmy w procesie negocjacji z tymi podmiotami. Podchodzimy do tego biznesowo i bardzo profesjonalnie i mamy tego owoce. Łączna skala rozliczeń wynagrodzeń autorskich ZAiKS-u była rekordowa, bo przebiła 600 tys. złotych. Są to dane z końca grudnia, ale te wzrosty będą nadal zauważalne - mówił gość "Poranka Dwójki".

Kłopotliwym tematem mogą być umowy typu buyout, czyli transakcja wykupu praw autorskich. Często artyści, za niewielkie pieniądze, tworzą dzieło, a następnie są pozbawiani możliwości czerpania z niego proporcjonalnych korzyści. - Jest to niezgodne z tradycją i fundamentami prawa europejskiego. Myślę, że to rzecz bardzo mocno adresowana w krajach Zachodniej Europy przez organizacje zrzeszające twórców, które będą o to walczyć. A my będziemy się do tego przyłączać - zadeklarował Miłosz Bembinow.

Kultura wobec rozwoju sztucznej inteligencji

Tematem spędzającym sen z powiek twórców jest również sztuczna inteligencja. Już dziś wiadomo, że w tym obszarze będą konieczne zmiany w zakresie między innymi ochrony praw autorskich. Prezes ZAiKS zwrócił uwagę, że chociaż rok 2025 jest czasem półrocznej prezydencji Polski w Radzie Unii Europejskiej, temat AI nie został otoczony opieką w odpowiednim zakresie. 

- Bardzo liczyliśmy na to, że temat regulacji algorytmów, czy też modułów generatywnej sztucznej inteligencji, będzie poruszony. To bardzo poważne wyzwanie, które stoi przed światem kultury. Niestety, będzie jedynie przegląd dyrektywy o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi.

- Ten rok, 2025, to czas, kiedy powinno się bardzo mocno poruszyć zagadnienia związane ze sztuczną inteligencją. To, co nas dotyczy jako twórców w każdej dyscyplinie sztuki, to jakieś uregulowanie i stworzenie mechanizmów wynagrodzenia tych autorów, na podstawie dzieł których te algorytmy coś tworzą. Wszyscy tego oczekują, ponieważ widzimy, w jakim imponującym tempie rozwijają się technologie. Nie są one zagrożeniem, tylko szansą, natomiast musimy szukać rozwiązań, takich jak podzielenie się zyskiem, który osiągają firmy technologiczne - podkreślił prezes Stowarzyszenia Autorów ZAiKS.

***

Tytuł audycji: Poranek Dwójki

Prowadzenie: Roch Siciński

Gość: Miłosz Bembinow (prezes Stowarzyszenia Autorów ZAiKS)

Data emisji: 10.01.2025

Godz. emisji: 8.30

am/pg

Czytaj także

Festiwal "Jazz w Filmie.PL". "Jazzowa muzyka filmowa to nie tylko Krzysztof Komeda"

Ostatnia aktualizacja: 08.11.2024 13:26
Muzyka filmowa i jazz mają wbrew pozorom wiele wspólnego. Festiwal "Jazz w Filmie.PL" postawił sobie za cel popularyzację tych związków. W tegorocznej edycji wydarzenia główny akcent zostanie położony na twórczość Andrzeja Trzaskowskiego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Marek Napiórkowski - wirtuoz gitary, który zaczynał od... skrzypiec

Ostatnia aktualizacja: 10.11.2024 13:29
Marek Napiórkowski - wirtuoz jazzu, określany mianem czołowego gitarzysty w naszym kraju. Niezmiennie pojawia się na szczytach polskich rankingów i jest doceniany zarówno przez branżę, jak i krytykę. Nic dziwnego - każde nowe przedsięwzięcie tego artysty to podróż w coraz ciekawsze rejony muzyczne, przypieczętowane rozpoznawalnym stylem i niezwykłą charyzmą.
rozwiń zwiń