"Ambasadorowie", czyli sprawy ziemskie i niebiańskie

W audycji opowiadaliśmy o słynnym obrazie Hansa Holbeina Młodszego.

"Ambasadorowie" Hansa Holbeina Młodszego (fragm.)

Foto: Wikimedia/domena publiczna

Ostentacyjne portrety młodych dostojników i przedstawienie luksusowych przedmiotów dopełniają dwa elementy starannie w obrazie ukryte, ale kluczowe dla jego zrozumienia – przedstawienie ludzkiej czaszki i srebrny krucyfiks.

Mężczyzna po lewej to Jean de Dinteville, ambasador króla Francji Franciszka I w Londynie. Po prawej znajduje się Georges de Selve, biskup Lavaur, który pełnił różne funkcję dyplomatyczne. Jeden poświęcił się sprawom ziemskim, drugi duchowym. Ich wybory odzwierciedlają zatem dwie możliwe drogi życia, zwane wówczas vita activa i vita contemplativa.

Portret tych wpływowych i wytwornych mężczyzn jest dziełem Hansa Holbeina. Zamówił go Jean de Dinteville, który poznał malarza na dworze Henryka VIII. Malowidło powstało, aby upamiętnić spotkanie dwóch przyjaciół w 1533 roku w Londynie.

Pomiędzy mężczyznami znajduje się mebel z dwiema półkami. Zgromadzone na jego dwóch półkach liczne przedmioty nie są przypadkowe. Na górnej, przykrytej wzorzystym dywanem półce stoją od lewej: globus nieba z przedstawieniem układu ciał niebieskich, cylindryczny zegar słoneczny, dwa kwadranty, płaski zegar, wielościenny zegar słoneczny, torqetum (przyrząd do ustalania pozycji planet). Zaś na dolnej półce od lewej znajdują się: ziemski globus (w jego centrum zaznaczone jest Polisy, z którego pochodził Dinteville), książka do arytmetyki z włożoną pomiędzy stronice ekierką, cyrkiel, luterańska księga hymnów, zestaw różnej wielkości fletów i lutnia z pękniętą struną.

Mężczyźni reprezentują dwie drogi ludzkiego życia. Towarzyszą im przedmioty służące do uprawiania nauki i sztuki. Jednak nadrzędna wymowa obrazu jest podporządkowana dwóm starannie ukrytym elementom: zniekształconemu, ukazanemu w anamorfozie, wizerunkowi czaszki na posadzce i srebrnemu krucyfiksowi umieszczonemu za zieloną kotarą. To czaszka odwołująca się do śmierci i krucyfiks przywołujący Zbawienie są kluczem do odczytania obrazu, bowiem wszelkie ziemskie sprawy, do których znajduje się w obrazie tak wiele aluzji, w myśl nauki Kościoła nabierają znaczenia jedynie dzięki ofierze Chrystusa.

***

Tytuł audycji: Jest taki obraz

Prowadził: Michał Montowski

Gość: dr Grażyna Bastek (historyk sztuki)

Data emisji: 28.10.2018

Godzina emisji: 11.00

jp/bch

"Ambasadorowie" Hansa Holbeina Młodszego