Krzyczący papież Innocenty X
Francis Bacon zaczął malować interpretacje papieskiego portretu w 1949 roku. W ciągu kilku następnych lat powstało ich bardzo wiele. Niektóre są zbliżone kompozycją do dzieła Velázqueza, niektóre ukazują tylko głowę lub popiersie papieża. Najbardziej znana wersja pochodzi z 1953 roku i należy do zbiorów Des Moines Art Center w Stanach Zjednoczonych. Papież siedzi na tronie, z rękami na poręczach, jednak nie patrzy zniecierpliwionym wzrokiem na widza, jak u Velázqueza, lecz przeraźliwie krzyczy.
Papież Velázqueza, chociaż siedzi mocno rozparty na tronie, to wydaje się nieco zagubiony. Ma surowy wyraz twarzy, a usta mocno zaciśnięte. Papież Bacona nie ukrywa tego, że cierpi. Przerażający krzyk to częsty motyw w obrazach Bacona z lat czterdziestych i pięćdziesiątych. Wiele malowanych wówczas postaci, a wśród nich również znajomi i przyjaciele malarza, mają otwarte w krzyku usta z obnażonymi zębami. Za tym ujęciem ludzkiej twarzy stoi kolejna, silna inspiracja, do której Bacon się przyznawał – kadr z filmu Siergieja Eisensteina "Pancernik Potiomkin" z 1925 roku.
Bacon uwspółcześnia wizję Velázqueza
Francis Bacon namalował Innocentego X ze swobodą, jaką może dysponować współczesny malarz. Jego modelem nie był prawdziwy papież, potrzebujący oficjalnego wizerunku. I nikt mu za ten portret nie obiecał zapłaty. Nie musiał zatem sprostać zasadom stosowności i godności, jakie obowiązywały przez stulecia w przedstawianiu najwyższego dostojnika kościoła katolickiego. Papież Bacona sprawia wrażenie, jakby siedział na krześle elektrycznym.
Bacon, podążając za dyskretnymi, pozostawionymi przez Velázqueza tropami, powiedział o Innocentym X znacznie więcej, niż mógł to zrobić przebywający w połowie XVII wieku z wizytą w Rzymie hiszpański malarz. Przewrotnie można byłoby powiedzieć, że nie byłoby dla współczesnego widza obrazu Velázqueza, gdyby nie dokonana przez Bacona jego wnikliwa i tragiczna reinterpretacja.
Francis Bacon, "Portret Innocentego X według Velázqueza", 1953, płótno, 153 x 118 cm, Des Moines Art Center, Iowa, Stany Zjednoczone
15:04 2023_10_15 14_44_22_PR2_Jest_taki_obraz.mp3 "Portret Innocentego X według Velázqueza" - portret portretu (Jest taki obraz/Dwójka)
***
Tytuł audycji: Jest taki obraz
Prowadził: Michał Montowski
Gość: dr Grażyna Bastek
Data emisji: 15.10.2023
Godzina emisji: 14.45
pg/mgc
