"Góra św. Wiktorii" - Paul Cézanne wpisuje krajobraz w reguły języka sztuki

Cztery kilometry od domu Paula Cézanne'a w Prowansji wznosiła się niezbyt wysoka góra o charakterystycznym rozległym kształcie i ściętym czubku. Malarz malował ją wielokrotnie - zachowało się około 60 akwarel i płócien przedstawiających Górę Świętej Wiktorii.

Obraz Paula Cézanne'a "Góra Św. Wiktorii" z 1887 roku ukazuje tytułowe wzniesienie od strony Montbriant

Foto: Image State/East News

Cézanne obserwuje ulotność widoku i jego zmienność

Jeden z obrazów, ten z 1887 roku, ukazuje ją od strony Montbriant. Rozległy pejzaż otwiera się za dwiema wielkimi sosnami; pień jednej z nich zamyka kompozycję z lewej strony, a konary obu wypełniają ją u góry i jak ornament dekoracyjnie dopełniają zarys dalekiej góry.

Powroty do motywu Góry św. Wiktorii i otaczającego ją pejzażu były dla Cézanne'a czym innym, niż dla Moneta studiowanie katedry w Rouen o różnych porach dnia, roku i przy odmiennej pogodzie. Cézanne'a nie interesowała bowiem obserwacją ulotności widoku i jego uzależnionej od światła zmienności. Koncentrował się raczej na formalnym ujęciu pejzażu, jego transformacji na dwuwymiarową powierzchnię za pomocą perspektywy, faktury i koloru.

Geometryzacja i uproszczenie form

Językiem, który wybrał do tego ambitnego zadania była geometryzacja i uproszczenie form. Jego mistrzem był wielki francuski malarz XVII wieku Nicolas Poussin – autor starannych kompozycji, podporządkowujących naturę klasycznej harmonii. Wezwanie Cézanne'a – "malujcie Poussina z natury", oznaczało dla niego wpisanie krajobrazu w reguły języka sztuki.

Ostatnie, malowane w 1906 roku widoki Góry św. Wiktorii, to obrazy prawie abstrakcyjne, sprowadzające pejzaż i jego elementy do płaskich, geometrycznych pociągnięć pędzla. "On jest ojcem nas wszystkich" – powiedział o Cézannie Henri Matisse. W sztuce Cézanne’a jest początek prawie wszystkich ruchów awangardowych pierwszej połowy XX wieku, a przede wszystkim kubizmu. Malarz rozpiął wielki most pomiędzy sztuką muzeów, Poussinem a awangardą.

Paul Cézanne, "Góra św. Wiktorii", 1887, The Courtauld Gallery, Londyn

Posłuchaj

15:05 2024_02_25 14_45_26_PR2_Jest_taki_obraz.mp3 Paul Cézanne "Góra św. Wiktorii" (Jest taki obraz /Dwójka) 

***

Tytuł audycji: Jest taki obraz

Prowadził: Michał Montowski

Gość: dr Grażyna Bastek

Data emisji: 25.02.2024

Godz. emisji: 14.45

pg/gs