Wkrótce minie sto lat od napisania przez Stanisława Ignacego Witkiewicza "Pragmatystów", których ukończenie autor datuje na 22 sierpnia 1919 r. I choć formalnie pierwszym dojrzałym dramatem Witkacego był "Maciej Korbowa i Bellatrix", to właśnie "Pragmatyści" powstali jako pierwsza sztuka teatralna podlegająca sformułowanym przez autora zasadom Czystej Formy. Witkacy apeluje o sztukę, która byłaby zdolna do poruszania swoich odbiorców. Jednak nie treść dramatu ma być istotna, a jego forma.
Jak opowiedzieć fabułę "Pragmatystów"? Rozpaczliwie znudzony życiem Plasfodor szuka dróg wyjścia. Niespodziewanie pojawiają się postaci, które tę odmianę mają przynieść. Nie to jednak może nas zafascynować w dramacie, ale raczej dziwności, których Witkacy serwuje wiele. Kochanka głównego bohatera jest niema. Nie wypowiada ani słowa, a przebywa na scenie niemal cały czas.
Złowieszczy (wydawałoby się) motyw wprowadza z kolei Mumia Chińska, która jest w posiadaniu tajemnicy Plasfodora. Ale czy rzeczywiście się jej boimy?
Czysta Forma i Mumia Chińska. "Pragmatyści" Witkacego
Realizacja Mariusza Malca była radiową prapremierą tego dramatu w Polskim Radiu. Przed reżyserem stanęły szczególne wyzwania, jak choćby niema postać Mamalii.
Reżyser zwraca także uwagę na sensy zawarte w sztuce: Dramat komentuje odwieczny problem ludzkiego nienasycenia. Obnaża mielizny naszej egzystencji. Łaknienie miłości przy równoczesnym braku wiary w jej spełnienie. Pogoń za ideałami, które zmieniają się wraz z modą, by wreszcie zniknąć w filozoficznym dyskursie. Opowiada też o ludzkiej odwadze, a raczej jej braku, niemożności samostanowienia. Wytrawny widz i słuchacz znajdzie w "Pragmatystach" sportretowane przywary polskie…
Stanisław Ignacy Witkiewicz "Pragmatyści"
Adaptacja i reżyseria – Mariusz Malec
Reżyseria dźwięku – Andrzej Brzoska
Muzyka – Mikołaj Trzaska
Kierownik produkcji – Beata Jankowska
Redaktor – Małgorzata Szymankiewicz
Wystąpią: Jarosław Gajewski (Witkacy), Andrzej Mastalerz (Plasfodor Mimęcki), Danuta Stenka (Mumia Chińska), Przemysław Bluszcz (Graf Franz von Telek), Katarzyna Dąbrowska (Kobieton), Aleksandra Radwan (Mamalia), Mirosław Haniszewski i Łukasz Lewandowski (Dwoje żandarmów)
***
Transmisja w "Wieczorze ze słuchowiskiem" odbyła się w niedzielę (26.05) o godz. 20.00.
jp/mko
