W maju 1968 roku otwarto muzeum regionalne, z inicjatywy Stanisława Ostrowskiego. Sam w większości pozyskał eksponowane sprzęty, przez długi czas również sam oprowadzał po wystawie, ukazując wyjątkowe historie zbiorów. Aleksandrę Tykarską po ekspozycji oprowadzała zaś Anna Guzewicz, związana z Muzeum od 40 lat.
Tkactwo i niezwykłe dywany posażne
- Te najbardziej cenne, archaiczne i niespotykane sprzęty zgromadził właśnie Pan Stanisław. Bardzo dużo mamy na tym terenie tkactwa i właśnie jemu poświęcona jest spora część wystawy – mówiła nasza przewodniczka. – Od włókna, jego pozyskanie i przetwarzania, poprzez przędzenie, po tkanie i tkaniny. Najcenniejsze są dwuosnowowe dywany. Niektóre datowane na 1888 rok! To rok powstania dywanu, ale także – rok zaślubin jakiejś dziewczyny, ponieważ jest to dywan posażny.
Takie dywany darowane w posagu najczęściej tkały wyspecjalizowane w rzemiośle tkaczki na życzenie rodziców panny młodej. Podarek taki był niemałych rozmiarów, zazwyczaj zaściełano nim łoże (od święta!) lub wieszano na ścianie. Dbano o niego – dywany eksponowane w muzeum są w bardzo dobrym stanie.
Zwiedzający wystawę mają okazję obejrzeć także pięknie zdobioną drewnianą przęślicę – prezent zaręczynowy dla dziewczyny. Chłopak często nie mógł sobie pozwolić na pierścionek, ale mógł wykazać się umiejętnościami manualnymi. W zamian dziewczyna mogła podarować mu krajkę. Jeśli kandydat spodobał się rodzinie, na stole stawała żenicha – specjalna nalewka na owocach dzikiej róży i ziołach – idealna do „oblania udanego zamążpójścia”.
„Ekologia” i zaradność, czyli codzienność naszych przodków
Dawni mieszkańcy Ziemi Augustowskiej cenili prostotę, ale niezwykle zaradni: „To geniusz w prostocie!” – opowiadała Anna Guzewicz, pokazując ławę z ruchomym oparciem, które można było ustawić tak, by nie spaść, śpiąc na niej w nocy.
- Na początku tego stulecie przywiozłam taką „stójkę”. Najpierw służyła jako chodzik i wózeczek dla niemowlaka. Później – jako toaleta dla starszej pani. Wiemy to, ponieważ za wieloma przedmiotami w muzeum stoi historia i osoba, która go wykonywała, używała, dla której był ważny – mówiła przewodniczka.
Proste i genialne rozwiązania, a ponadto – szacunek do przedmiotów. Tu nic się nie marnowało, a – co ważne – kolejne pokolenia nie zastawały „śmieci” po swoich przodkach.
Dziś, gdy starsi zwiedzający patrzą na eksponowane w muzeum sprzęty jak maglownice, krosna, cepy do obróbki słomy, „młodnieją w oczach o kilkadziesiąt lat”, jak zauważyła nasza przewodniczka. Wspominają trudne prace na gospodarstwie z sentymentem, a eksponaty stają się nie tylko nośnikami osobistych historii, ale także medium do przywołania wspomnień.
.
Historia augustowskiego Muzeum
Muzeum powstało w 1973 z połączenia dwóch placówek, prowadzonych przez Towarzystwo Miłośników Ziemi Augustowskiej: Społecznego Muzeum Ziemi Augustowskiej oraz Muzeum Kanału Augustowskiego, zorganizowanego wraz z Okręgowym Zarządem Wodnym w Giżycku. W latach 1975–1985 – jako Muzeum w Augustowie – działało jako oddział Muzeum Okręgowego w Suwałkach. Od 1985 stało się jednostką miejską. Z chwilą powołania w marcu 1991 Augustowskich Placówek Kultury, muzeum weszło w skład jednostki.
Augustowskie muzeum mieści się w dwóch budynkach. W budynku przy ul. Hożej 7 na osiedlu Śródmieście – będącym jednocześnie siedzibą Miejskiej Biblioteki Publicznej – mieści się wystawa etnograficzna, poświęcona kulturze ludowej Puszczy Augustowskiej (m.in. eksponaty związane z rzemiosłem: tkactwem, garncarstwem, plecionkarstwem oraz rolnictwem i rybołówstwem) oraz organizowane są wystawy czasowe. Natomiast w Budynku Zarządu Portu przy ul. 29 Listopada 5a zlokalizowana jest wystawa stała pt. „Historia budowy i eksploatacji Kanału Augustowskiego, z podkreśleniem roli gen. Ignacego Prądzyńskiego”. Muzeum jest w posiadaniu rękopisów z notatkami generała, pochodzących z lat 1823–1824, jak również dokumentu z 1792, potwierdzającego prawa przedmieszczan Augustowa, podpisanego przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Muzeum posiada też duży zbiór pocztówek i zdjęć autorstwa Judela Rotsztejna, fotografa działającego w Augustowie w dwudziestoleciu międzywojennym
***
Tytuł audycji: Źródła
Prowadziła: Aleksandra Tykarska
Data emisji: 26.03.2025
Godzina emisji: 12.00
