Nagroda Radiowego Centrum Kultury Ludowej Muzyka Źródeł przyznawana jest od 2013 roku. Honorujemy nią wybitnych artystów ludowych, którzy kultywują tradycję, przekazują ją kolejnym pokoleniom i w szczególny sposób obecni są na antenach Polskiego Radia.
BRONISŁAWA CHMIELOWSKA
Bronisława Chmielowska Fot. Fundacja Ważka
Śpiewaczka, gawędziarka, depozytariuszka repertuaru z Kresów Wschodnich, gdzie urodziła się w 1935 roku i spędziła dzieciństwo. Pani Bronisława z nostalgią wspomina rodzinne Wołczuchy w dawnym województwie lwowskim: - Miałam osiem lat, jak my stamtąd wyjeżdżali, ale tam wszystko pamiętam, jak tam gdzie każden jakiś rowek był, gdzie droga, gdzie kiedy było jakie błoto. Było tak, no naprawdę, tak było biedno, ale wesoło!
Po zakończeniu wojny wraz z częścią rodziny wyruszyła na Ziemie Zachodnie. Osiedlili się początkowo na Górnym Śląsku, a później na Dolnym, w Pyskowicach koło Złotoryi. Wyszła za mąż za Karola Chmielowskiego (także pochodzącego z Wołczuchów) i w 1967 roku przeprowadziła się do dolnośląskich Mroczkowic, gdzie mieszka do dziś.
Zamiłowanie do śpiewu Bronisława Chmielowska odziedziczyła po mamie, weselnej śpiewaczce Agnieszce Zamirskiej, dzięki której pamięta wiele archaicznych pieśni. Podkreśla, iż śpiew dawniej towarzyszył ludziom o wiele częściej, był nieodłącznym elementem świąt i obrzędów, pracy i czasu wolnego. W bogatym repertuarze pani Bronisławy znajdują się m.in. pieśni weselne, kołysanki, pieśni wojenkowe, rekruckie, religijne, obyczajowe, żniwne, rozmaite kolędy oraz ballady. Można w nich wciąż usłyszeć elementy polskiego, kresowego dialektu z okolic Gródka na Ukrainie.
Bronisława Chmielowska od 1976 roku była członkinią zespołu śpiewaczego „Podgórzanie” z Mirska, z którym występowała wielokrotnie na festiwalach w Polsce i różnych krajach Europy. Dzięki swoim umiejętnościom muzycznym cieszy się w środowisku wiejskim dużym poważaniem. Ma świadomość, że wiele pieśni przetrwało tylko dzięki pamięci najstarszych śpiewaków, dlatego chętnie przekazuje swój repertuar i historie młodszym pokoleniom.
Jej pieśni utrwalone są m.in. na płytach z serii Polskiego Radia „Muzyka Źródeł” (vol. 22 „Ballady”, vol. 26 „Dolny Śląsk”, vol. 27 „Wokół dziecka”), albumach wydawanych przez Fundację „Ważka” („Od wschodu słońca... Tradycje muzyczne na Dolnym Śląsku”, „Bronisława Chmielowska. Stare pieśni”) oraz Muzeum Etnograficzne we Wrocławiu („Mom jo skarb”).
JAN KMITA
Jan Kmita Fot. Grzegorz Śledź
Urodzony w 1936 roku skrzypek z Przystałowic Małych w mikroregionie kajockim (pogranicze Radomsko-Opoczyńskie). Jeden z ostatnich przedstawicieli generacji kajockich muzykantów urodzonych przed II wojną światową. Muzyczny samouk, gry na skrzypcach uczył się podsłuchując melodii wykonywanych na wiejskich weselach i zabawach. W ten sposób poznał i ceni do dziś nieistniejącą już kapelę braci Gaców. Jako dwunastolatek pierwszy raz wystąpił jako skrzypek weselny, w ciągu całego życia wesel ograł kilkaset.
Grał z wieloma okolicznymi słynnymi harmonistami, m.in. Józefem i Florianem Porczkami z Nieznamierowic, Mieczysławem Gwiazdą z Ligęzowa, Walentym Kędzierskim ze Rdzuchowa, Tadeuszem Lipcem z Wygnanowa. Od wielu lat grywa również z zespołem śpiewaczym „Gołcunecki” z pobliskiej wsi Gałki Rusinowskie.
Jest kilkukrotnym laureatem Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu oraz wielu regionalnych i ogólnopolskich imprez folklorystycznych. W 2015 roku wraz z kapelą został uhonorowany Nagrodą im. Oskara Kolberga ”Za zasługi dla kultury ludowej”. W swoim repertuarze posiada wiele charakterystycznych dla regionu melodii mazurkowych, zwanych oberkami „ciągłymi”, które gra w stylowej „kajockiej” manierze.
Unikalny styl gry Jana Kmity od lat przyciąga wielu młodych ludzi zainteresowanych tradycjami polskiej wsi, którzy próbują zgłębić tajniki warsztatu mistrza. Gości ich w swoim domu w Przystałowicach oraz przekazuje swoje umiejętności podczas warsztatów w różnych miastach Polski.
Wydany w 2017 roku muzyczny portret muzykanta, album „Jan Kmita. Skrzypek z Przystałowic Małych” otrzymał III nagrodę w organizowanym przez RCKL i Polskie Radio konkursie „Fonogram Źródeł” 2017.
***
Nazwiska tegorocznych laureatów Nagrody "Muzyka Źródeł" ogłoszono przed koncertem urodzinowym RCKL 1 kwietnia w Studiu im. Władysława Szpilmana.
