Herrnhuci zapomniani

- Nazywali siebie braćmi i siostrami, uczyli się i mieszkali w osobnych domach dla kobiet i mężczyzn. Dopiero po ślubie para zamieszkiwała razem. Było to bardzo odmienne od reszty społeczeństwa – opowiadała w "Źródłach" dr Elżbieta Oficjalska o nieznanej ewangelickiej wspólnocie kościelnej Górnego Śląska i wystawie w Muzeum Wsi Opolskiej.

Herrnhut in Ziten - 1816 akwaforta

Foto: Z archiwum Polona.pl

W niedzielę, 13 października miało miejsce otwarcie wystawy “Enklawa. Osada herrnhutów w Gnadenfeld – Pawłowiczkach”.  Wystawa zorganizowana w Muzeum Wsi jest próbą przedstawienia historii osady w Gnadenfeld (obecnie Pawłowiczki) na terenie powiatu Kędzierzyńsko-Kozielskiego. Na wystawę zapraszamy do 15 grudnia 2019.

Plakat wystawy “Enklawa. Osada herrnhutów w Gnadenfeld – Pawłowiczkach”.

Określenie tej wspólnoty pochodzi od nazwy miejscowości położonej na Górnych Łużycach, w Saksonii (około 30 km od Zgorzelca), która dała początek całemu ruchowi – Herrnhut, co znaczy "Straż Pańska” (górnołuż. Ochranow). W 1722 roku powstała tam "na surowym korzeniu”, czyli w miejscu dotąd niezamieszkałym, miejscowość dla uchodźców protestanckich z Moraw. Ten region dał też drugą, zamienną nazwę ruchu, mianowicie "bracia morawscy".

Już sama nazwa herrnhuci brzmi obco i jest dla większości niejasna. Tymczasem niemal wszyscy znają musztardę sarepską, nie wiedząc, że jest ona "wynalazkiem" herrnhutów. Ten rodzaj musztardy powstał z odmiany gorczycy wyhodowanej w okolicach Astrachania. Tam, ponad 2 tysiące kilometrów od swojej głównej siedziby w Herrnhut, członkowie wspólnoty założyli w 1765 roku miejscowość, którą nazwali Sarepta. W tej okolicy uprawiano specjalną odmianę gorczycy, która dała początek słynnej musztardzie.

Surowe zasady herrnhutów widoczne były w ubiorze. Kobiety w czasie uroczystości kościelnych nosiły strój zwany kościelnym, na który składała się czarna sukienka, duża jasna chusta zakładana na ramiona oraz biały czepek. Kolor wstążek czepka wskazywał, czy była to dziewczynka (jasnoczerwone), panna (jasnoczerwone), mężatka (niebieskie) lub wdowa (białe).

- Na Śląsku nie ma już herrnhutów. Wszystkie miejscowości zamieszkiwane przez nich zostały opuszczone po drugiej wojnie światowej. Byli to ludzie pochodzenia niemieckiego o silnych poglądach protestanckich i w powojennej rzeczywistości nie było już dla nich miejsca w Polsce. Dzieła zapomnienia dopełniły dotkliwe zniszczenia wojenne i zagłada materialna miasteczek, które zamieszkiwali – tłumaczyła dr Elżbieta Oficjalska.

***

Tytuł audycji: Źródła 

Prowadziła: Maria Baliszewska

Gość: dr Elżbieta Oficjalska ( Muzeum Wsi Opolskiej )

Data emisji: 17.03.2020

Godzina emisji: 15.15

 

gs/mat. promocyjne