Jerzy Bartmiński urodził się 19 września 1939 roku w Kruhelu Małym (obecnie część Przemyśla). W latach 1956-1961 studiował filologię polską na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. W 1971 roku, po obronie pracy na temat języka folkloru, uzyskał stopień naukowy doktora. Habilitował się w 1978 roku roku na Wydziale Humanistycznym UMCS na podstawie rozprawy poświęconej derywacji stylistycznej. W 1993 roku otrzymał tytuł profesora nauk humanistycznych. Językoznawca, etnolingwista, folklorysta, slawista, autor tak ważnych dla etnolingwistyki pozycji, jak "Językowe podstawy obrazu świata" czy serii "Słownik stereotypów i symboli ludowych", od którego wziął się radiowy cykl emitowany w sobotnich "Porankach Dwójki" "Źródłosłów".
CZYTAJ TEŻ:
Zawodowo był związany z UMCS, gdzie w 1991 roku objął stanowisko profesora nadzwyczajnego, a w 1997 roku - profesora zwyczajnego. Od 1976 roku kierował pracami zespołu badawczego, który dał podstawę do utworzenia Zakładu Tekstologii i Gramatyki Współczesnego Języka Polskiego (był kierownikiem tej jednostki). Na UMCS pełnił też m.in. funkcję prorektora ds. studenckich. Stworzył dwa nowe kierunki studiów - filologię ukraińską i białoruską.
"Folklor to wiedza"
Zasiadał w jury Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym, licznych komitetach naukowych i kolegiach redakcyjnych, m.in. był przewodniczącym Komisji Etnolingwistycznej przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów, członkiem Euroazjatyckiej Akademii Nauk w Mińsku (Białoruś), członkiem Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN, członkiem Komitetu Językoznawstwa PAN (przewodniczącym Komisji Etnolingwistycznej KJ PAN, a następnie Sekcji Etnolingwistycznej tegoż Komitetu), członkiem Komitetu Nauk Etnologicznych PAN, członkiem Komitetu Nauk o Literaturze i przewodniczącym Komisji ds. Folklorystyki, członkiem rady naukowej czasopisma "Język Polski", przewodniczącym lubelskiego gremium KAAD. Był też działaczem NSZZ "Solidarność" od 1980 roku i członkiem lubelskiego Komitetu Obywatelskiego przed wyborami w 1989 roku.
Profesor Bartmiński to wielka postać polskiej humanistyki, folklorystyki i dialektologii, przez lata związany był z Polskim Radiem, wiele razy brał udział w radiowych audycjach, był też przewodniczącym Rady Naukowej Radiowego Centrum Kultury Ludowej w latach 90. Swoją przebogatą wiedzą, doświadczeniem i dobrym słowem pomagał w tworzeniu redakcji RCKL, co pamięta była szefowa redakcji Maria Baliszewska.
- Miałam to szczęście znać go długo i serdecznie. Wielkość humanistyczna, sława światowa i autor wielu znaczących publikacji, zarazem człowiek ciepły, serdeczny, chętnie dzielący się swoją wiedzą, słuchający innych, otwarty na nowe zjawiska. Folklor dla niego był pojęciem szerokim, to wiedza, mówił, ma niestety zły odbiór, a to się łączy z lekceważeniem naszych rdzennych fantastycznych korzeni - przypominała red. Baliszewska, która z prof. Bartmińskim miała okazję zasiadać w jury Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu, oraz oczywiście w Radzie Naukowej RCKL. Co ważne, brał udział w rodzeniu się serii płytowej Muzyka Źródeł, której najnowsza część ukaże się 11 lutego.
Profesor Jerzy Bartmiński to autor blisko 700 publikacji dotyczących problemów tekstologii, odmian i stylów języka, semantyki, słownictwa aksjologicznego, gatunków polskiego folkloru, składni, kategorii językowych, językowego obrazu świata, stereotypów językowych i wielu innych zagadnień mieszczących się na styku języka i kultury. Wśród nich jest 12 książek autorskich, jak: "O języku folkloru", "Nazwiska obce w języku polskim", "Folklor – język – poetyka", "Stereotypy mieszkają w języku. Studia etnolingwistyczne", "Polskie wartości w europejskiej aksjosferze" i inne. Pozostają po nim ogromna spuścizna naukowa, kilka pokoleń folklorystów i badaczy oraz ciekawość i szacunek do folkloru zaszczepione w młodych.
Profesor Jerzy Bartmiński urodził się 19 września 1939 roku.
O znaczeniu Bartmińskiego dla polskiej nauki mówili w "Źródłach" jego współpracownicy i przyjaciele z UMCS, m.in. językoznawca i antropolog prof. Jan Adamowski, który napisał pod jego kierownictwem doktorat. - Był to człowiek, który dużo wymagał, i od siebie i od innych. Znał teren, wychodził od badań terenowych, bardzo łatwo nawiązywał kontakt z informatorami,. Bardzo cenię go za to oraz za dalekosiężne myślenie - mówił prof. Adamowski, z kolei prof. Joanna Szadura podkreślała dokonania Bartmińskiego związane z powołaniem "Słownika stereotypów i symboli ludowych" i przypomniała, jako zwykłe hasło "kot" otworzyło jej drzwi do zespołu pracującego nad ta monumentalną publikacją. - Kot... prosta analiza odpowiadała wiedzy eksperta codzienności, potocznemu obrazowi świata. To właśnie go najbardziej interesowało! To był tytan pracy, niezwykle wymagający, ale wymagania stawiał osobom mogącym im sprostać. Nauczył szacunku do pracy i dyscypliny - wspominała prof. Szadura.
Prof. Bartmiński był zawsze bardzo związany z miejscem swojego urodzenia - został współtwórcą Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Przemyślu (był dyrektorem Instytutu Polonistyki na tej uczelni i jej profesorem). Został również profesorem zwyczajnym w Instytucie Slawistyki PAN. W 2008 został wybrany na członka korespondenta PAU, a w 2014 na członka czynnego tej instytucji na I Wydziale Filologicznym. Był członkiem założycielem Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej, a do 2001 pełnił funkcję wiceprezesa zarządu tej instytucji. Niezwykle mocno związany był z regionem Lubelszczyzny, i jak się okazuje - to dzięki niemu skrzydła rozwinęła legendarna grupa folkowa Orkiestra św. Mikołaja z Lublina. Na estradę przenosiła pieśni, które prof. Bartmiński z mozołem zbierał w terenie
- Mieliśmy to szczęście, że byliśmy w gronie ludzi, których Profesor cenił - mówił Bogdan Bracha z Orkiestry św. Mikołaja. - Uważamy go za naszego mentora, odkrywcę, bo gdy na początku lat 90. trafiliśmy do Chatki Żaka, czyli Akademickiego Centrum Kultury UMCS, aplikowaliśmy o miejsce na próby. Profesor nas dostrzegł i miał wizję naszego rozwoju. Od razu otrzymaliśmy od niego potężne wsparcie duchowe, dzięki niemu powstał potem Festiwal Mikołajki Folkowe i magazyn "Pismo Folkowe"
Profesor Jerzy Bartmiński zmarł w poniedziałek 7 lutego 2022 roku w wieku 82 lat. Msza żałobna w intencji Pana Profesora Jerzego Bartmińskiego zostanie odprawiona w kościele pw. Świętego Józefa w Lublinie (ul. Filaretów 7) 11 lutego 2022 (piątek) o godz. 12.00. Na stronie https://sw-jozef.lublin.pl/ będzie dostępna transmisja mszy online. Przed pogrzebem, od 11.30 w kościele pw. Świętego Józefa będzie odmawiany Różaniec. Złożenie ciała do grobu rodzinnego odbędzie się na cmentarzu przy ul. Unickiej.
***
Tytuł audycji: "Źródła"
Prowadziła: Magdalena Tejchma
Data emisji: 9.02.2022
Godzina emisji: 15.15
