Z Kolbergiem w ręce. Nagrody im. Oskara Kolberga rozdane po raz 48.

Na Zamku Królewskim w Warszawie odbyła się uroczysta gala rozdania Nagród "Za zasługi dla kultury ludowej". W "Źródłach" przypominamy postaci niektórych laureatek tej najbardziej prestiżowej w dziedzinie kultury ludowej nagrody. 

48. Nagroda Kolberga

Foto: Marta Ankiersztejn

Kolberg na Zamku Królewskim

Laureatów tegorocznych Nagród im. Oskara Kolberga poznaliśmy już wiosną, jednak uroczysta gala rozdania tych wyróżnień odbyła się w środę, 12 lipca, o godz. 13.00 na Zamku Królewskim w Warszawie. "Ludowe Oskary", jak zwykło się potocznie nazywać nagrody, trafiają w ręce "zasłużonych dla kultury ludowej" artystów tworzących w dziedzinach sztuk plastycznych i rękodzieła, literatury, śpiewu, muzyki instrumentalnej i tańca. Otrzymują je także badacze, popularyzatorzy oraz instytucje i organizacje dokumentujące i upowszechniające kulturę tradycyjną.

Krótka historia Nagrody im. Oskara Kolberga

Nagroda od początku przyznawana była za całokształt twórczości, honorowała najwybitniejszych twórców, badaczy i popularyzatorów kultury ludowej, artystów działających w różnych regionach etnograficznych i dziedzinach wytwórczości. Kilkadziesiąt dorocznych edycji sprawiło, że Nagroda im. Oskara Kolberga jest uznawana za probierz najwybitniejszych osiągnięć, jednocześnie pełni funkcję instytucji wspomagania i promowania twórczości i działań na rzecz kultury ludowej w kraju i za granicą.

Patronem nagrody uczyniono Oskara Kolberga – etnografa, folklorystę i kompozytora, twórcę największego w XIX wieku zbioru źródeł etnograficznych do badania kultury ludowej obszaru dawnej Rzeczypospolitej, autora serii monografii "Lud" i "Obrazów etnograficznych", które tworzą podstawę materiałową dla współczesnych nauk o kulturze i do dzisiaj są inspiracją twórczości naukowo-badawczej i artystycznej.

W tym roku Nagrody im. Oskara Kolberga odebrali:

Twórcy z dziedziny plastyki i folkloru muzyczno-tanecznego: 

Przeczytaj:

Stanisław Wyżykowski działanie liry podpatrzył na francuskiej komedii

Zofia Nędza-Kubiniec – malarka na szkle, hafciarka, wykonawczyni strojów ludowych, poetka i córka poety Stanisława Nędzy-Kubińca. Założycielka zespołu "Leśniki". Przez wiele lat prowadziła teatr ludowy, przygotowywała góralskie jasełka. Działaczka Związku Podhalan w Kościelisku.

Ludgarda Sieńko – tkaczka, kontynuatorka tradycji tkactwa dwuosnowowego. Wypracowała własny styl. Jej tkaniny wyróżnia ciekawa kolorystyka, niesymetryczna kompozycja i ornamentyka. 

Jan Szymański – solista, instrumentalista, skrzypek. W swoim repertuarze ma przede wszystkim oberki, kujawiaki, kujony i polki łowickie. Jest praktykiem łowickiego zwyczaju barabanienia podczas świąt religijnych.

Stanisław Wyżykowski – twórca lir korbowych, skrzypek, budowniczy instrumentów ludowych. Koncertował na wielu scenach w kraju i za granicą. Jego pasją jest budowa instrumentów. Zrekonstruował lirę korbową w Polsce, czym zapoczątkował odrodzenie tego instrumentu w naszym kraju. 

Czesława Samsel – koronkarka, twórczyni kwiatów z bibuły, palm, kierców. Zajmuje się także wyrobem pieczywa obrzędowego - "byśków" i "nowych latek". 

Mistrz tradycji:

Kazimierz Marcinek – jeden z najwybitniejszych skrzypków starszej generacji w Rzeszowskiem. Kierował kilkoma kapelami, jednak najchętniej występuje jako solista. Jego styl określają charakterystycznie grane popisowe ozdobniki. 

Za pisarstwo ludowe:

Florianna Kiszczak – tworzy wiersze i opowiadania, w których dominują tematy związane z kulturą ludową i religijną. W utworach prozatorskich opisuje wiejskie tradycje, w tym obrzędy, a także realia życia chłopskiego.  

Badacze, naukowcy i animatorzy: 

Przeczytaj:

Wojciech Kowalczuk: popularyzator rękodzieła północno-wschodniej Polski

Wojciech Kowalczuk – etnograf, muzealnik. Autor wielu projektów badawczo-wystawienniczych z zakresu sztuki rękodzieła ludowego północno-wschodniej Polski. Specjalizuje się w badaniach nad tradycyjnymi rzemiosłami. 

Jadwiga Parecka – animatorka życia społeczno-kulturalnego, autorka licznych publikacji na temat folkloru muzyczno-tanecznego, zwyczajów, gwary oraz kultury kulinarnej Górali Bukowińskich. Założycielka Zespołu Watra, Górali Czadeckich oraz Mała Watra. 

WIĘCEJ O MUZYCE REGIONU KOZŁA:

• Muzyka Regionu Kozła według Adama Knobla
  
  
• Wielkopolscy koźlarze. Kapela Daniela Molendy 

Kapela ludowa:

Kapela Braci Adamczyków – kapela rodzinna Czesława i Jana Adamczyków. Obydwaj panowie grają na harmonii pedałowej i skrzypcach. W latach 1950-1980 tworzyli najsłynniejszą w okolicy kapelę weselną. Po reaktywacji w 2013 roku kapela gra w składzie z Katarzyną Zedel na bębenku i barabanie (Szydłowiec, woj. mazowieckie, Ziemia Szydłowiecka). 

Przeczytaj:

Brat, brat i muzyka. Spotkanie z Kapelą Adamczyków 

PRZECZYTAJ:

• Wielcy zasłużeni dla kultury ludowej 2023
  
  
• Ich zasługi, nasze korzyści. Rola Nagrody im. Oskara Kolberga współcześnie
  
  
• "Ludowe Oskary" po raz 48.! Nagroda im. Oskara Kolberga 

Zespół folklorystyczny:

Zespół Śpiewaczy z Łukowej IV – funkcjonuje od 1947 roku. Jego członkinie korzystają z bogatego repertuaru pieśni weselnych i innych, wykonując je z zachowaniem tradycyjnej emisji głosu, gwary i archaicznych melodii. 

Zespół Pieśni i Tańca "Łastiwoczka" z Przemkowa – potomkowie Łemków z Podkarpacia, przesiedleni na Dolny Śląsk w ramach akcji "Wisła". W repertuarze zespołu znajdują się wielogłosowe dawne pieśni zalotne, weselne, rekruckie i ballady.

Przeczytaj:

Opowieści Łemków z Dolnego Śląska: Łastiwoczka z Przemkowa

Instytucje i organizacje zasłużonych w opiece i upowszechnianiu kultury ludowej:

Stowarzyszenie Muzyków Ludowych w Zbąszyniu – powstało w 1959 roku. Obejmuje opieką muzyków ludowych regionu zbąszyńskiego, chroni tradycje koźlarskie, propaguje muzykę ludową Regionu Kozła (Zbąszyń, woj. wielkopolskie, Ziemia Lubuska)

Towarzystwo Kulturalne im. Oskara Kolberga w Przysusze – jego działalność jest skierowana przede wszystkim na zachowanie i dokumentowanie kultury tradycyjnej regionu (obszar pogranicza opoczyńsko-radomskiego) poprzez doroczną organizację przeglądów pt. "Dni Kolbergowskie" (62 edycje). 

Nagroda specjalna dla wyjątkowego ucznia wskazanego przez Mistrza Tradycji:

Lidia Biały (Świlcza, woj. podkarpackie, Rzeszowszczyzna) – doktorantka w Instytucie Muzykologii KUL oraz redaktorka Polskiego Radia Rzeszów, w którym prowadzi audycje z muzyką ludową. Założycielka Fundacji Iskry Tradycji, kształcąca kolejne pokolenia muzykantów. Wraz z Mistrzem – Kazimierzem Marcinkiem dbają o ciągłość przekazu muzyki ludowej i stylistyki wykonawczej. 

W audycji przypomnieliśmy rozmowy z wybranymi laureatami: Jadwigą Parecką, Czesławą Samsel i Katarzyną Zedel – uczennicą Kapeli Braci Adamczyków

• ZOBACZ GALĘ WRĘCZENIA NAGRÓD IM. OSKARA KOLBERGA: 

YouTube, NIMiT

Tradycyjna potańcówka finałem gali rozdania "ludowych Oskarów"

Także w środę o godz. 18.00 w siedzibie Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi (Krakowskie Przedmieście 66) przygotowano "Koncert z potańcówką tradycyjną", podczas którego laureaci zaprezentowali się w swoim repertuarze! Potańcówkę poprowadziła Akademia Tańca Tradycyjnego – Piotra Zgorzelskiego. W regionalnych strojach i z tradycyjnymi instrumentami wystąpili muzykanci z różnych regionów Polski: Zespół Śpiewaczy z Łukowej IV, Kapela Braci Adamczyków z Ziemi Szydłowieckiej, muzycy ludowi ze Zbąszynia, Jan Szymański z Łowickiego, Kapela Kazimierza Marcinka z Rzeszowszczyzny oraz Zespół Pieśni i Tańca "Łastiwoczka" z Przemkowa na Dolnym Śląsku.

Nagrody z rąk ministra kultury

Organizatorem najbardziej prestiżowej nagrody w dziedzinie kultury ludowej jest minister kultury i dziedzictwa narodowego. Na uroczystej gali to właśnie z rąk ministra Glińskiego przyjmą nagrody laureaci konkursu. Konkurs oraz gala organizowane są przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca we współpracy z Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu i jego oddziałem – Muzeum im. Oskara Kolberga w Przysusze. Fundatorami nagród finansowych są: minister kultury i dziedzictwa narodowego oraz Samorząd Województwa Mazowieckiego. [mat. organizatora]

Święto gawędziarzy u podnóża Tatr – Sabałowe Bajania po raz 57!

Również w środę, 12 lipca 2023 roku, o godz. 14.00 odbyła się inauguracja 57. Sabałowych Bajań! To wielkie święto gawędziarzy, instrumentalistów, śpiewaków, twórców ludowych w Bukowinie Tatrzańskiej. W audycji przypomnieliśmy niektórych laureatów z ubiegłego roku, takich jak: Damian Balcer z Wiżajn (nagroda "Buk" w kategorii śpiewaków), Samuel Guzik z Juszczyna (nagroda "Buk" w kategorii instrumentaliści), Bogusława Grzywa z Gałek Rusinowskich.

• Przeczytaj także: Ze sceną jestem „obita”. Anna Andruszkiewicz

To właśnie Damian Balcer przyczynił się do wydania płyty poświęconej Annie Andruszkiewicz – śpiewaczce ludowej z Wiżajn i laureatce Nagrody "Muzyka Źródeł" z 2016 roku. Uznanie i szacunek słuchaczy solistka zaskarbiła sobie niecodzienną osobowością oraz pasją z jaką przekazuje wiedzę młodym. Płyta jest częścią większego projektu, który poświęcony jest 100-leciu urodzin Wiżańskiej śpiewaczki. Anna Andruszkiewicz przeżyła 98 lat. Do końca swoich dni śpiewała i popularyzowała suwalskie pieśni.

Festiwal w Bukowinie to konkursy gawędziarzy i muzyków, a także – co wyjątkowe w skali kraju – drużbów weselnych. Laureaci poszczególnych kategorii nagradzani są "Bukami", zaś drużbowie weselni i Pytace honorowani są odpowiednio: Siekierką i Korbacem.

57. Sabałowe Bajania potrwają do niedzieli. W sobotnim "Poranku Dwójki" spotkamy się z Bartłomiejem Koszarkiem, który opowie więcej o festiwalu.

Festiwal Folkloru Polskiego 57. "Sabałowe Bajania" odbędzie się w dniach od 12 do 16 lipca 2023 r.

***

Tytuł audycji: Źródła 

Prowadziła: Magdalena Tejchma

Data emisji: 12.07.2023

Godzina emisji: 15.15