Do rzeszowskiego lasu
Las w życiu i kulturze mieszkańców Rzeszowszczyzny to publikacja na bazie projektu Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej. Opowie o niej współredaktorka Jolanta Dragan (obok Katarzyny Smyk i Janusza Radwańskiego).
Las w życiu wielu społeczeństw odgrywał rolę podstawową i elementarną, stanowiącą o fundamentach życia i przetrwania. Generował bogactwo znaczeń, zachowań i ludzkich poczynań tak nastawionych utylitarnie, jak i na przykład artystycznie. Sąsiedztwo lasu ukształtowało wiele typów postaw, które, wzajemnie się uzupełniając, wytworzyły specyficzne formy kultury wszędzie tam, gdzie las bezpośrednio wpływał – jak wpływa do dziś – na losy człowieka. Od najdawniejszych czasów był on postrzegany jako przestrzeń, w której miały miejsce rozmaite zjawiska kulturowe, w tym na przykład zbieractwo i pozyskiwanie płodów leśnych w celach ekonomicznych, kulinarnych, leczniczych czy magicznych, polowanie i kłusownictwo, bartnictwo, kult i kapliczki, krzyże, cudowne drzewa i źródełka, miejsca pochówków, kaźni, cmentarzy cholerycznych itp.
Z tych powodów kompleksowe badanie lasów powinno obejmować nie tylko opisy obiektu przyrodniczego, ale również interpretacje obrazu lasu jako społeczno-kulturowej przestrzeni dla aktywności gospodarczych, wierzeniowych czy magicznych.
Z takich założeń wychodziliśmy, planując i realizując w latach 2021-20 projekt „Las w życiu i kulturze mieszkańców Rzeszowszczyzny”, dofinansowany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego [...] pomysłodawczynią całości i kierownikiem projektu była dr Jolanta Dragan – kustosz dyplomowany w MKL, kierownik Działu Dokumentacji. [mat. wydawcy]
Las - publikacja Muzeum w Kolbuszowej
Warto nadmienić, że projekt Las w życiu i kulturze mieszkańców Rzeszowszczyzny zrealizowany przez Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej, otrzymał nagrodę Grand Prix w Konkursie na Wydarzenie Muzealne Roku Sybilla 2023! Ten sam projekt zdobył także nagrodę w kategorii „Projekty naukowo-badawcze”.
- To było niezwykłe przeżycie. Byłam bardzo wzruszona - mówi Jolanta Dragan, kustoszka Muzeum w Kolbuszowej.
Założeniem ekipy pracującej przy projekcie było kompleksowe pokazanie lasu: miejsca pracy, źródła pożywienia, miejsca magicznych obrzędów.
- Las był rodzajem przedsiębiorstwa gospodarczego od najdawniejszych czasów. Czerpano z niego różnorakie bogactwa, opał, owoce leśne były podstawą pożywienia. Ale las był także "opiekunem" ludzi, miejsce rozgrywania się rozlicznych obrzędowych działań, śmierci, kaźni. Te niezwykle ciekawe aspekty chcieliśmy w jak najszerszy sposób pokazać, by uświadomić czym jest las dla człowieka na przykładzie mieszkańców Rzeszowszczyzny
Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej zajmuje się Lasowiakami i Rzeszowiakami - dwiema grupami etnograficznymi, które zajmują północną część Podkarpacie.
- Od lat podejrzewaliśmy, że dla Lasowiaków, mieszkańców Puszczy Sandomierskiej, był wszystkim tym, o czym przed chwila mówiłam. A przede wszystkim - domem.
Będzie żar!
Po ostatniej płycie "Wolno" (2016) grupa Mosaik zamilkła, co nie oznacza, że jej członkowie próżnowali! Teraz wracają na folkowa scenę z nową energią i nowym "Żarem"! Najświeższy, piąty, album pt. "Żar" właśnie opuszcza tłocznię, a jego premiera odbędzie się 28 czerwca br.
Jolanta Kossakowska, Mosaik
11 utworów o kurpiowskiej miłości wkroczy na salony i pod strzechy. Mosaik opowiada o miłości łącząc polskie tradycje i brzmienia z orientalnymi, bliskowschodnimi wpływami. Inspiracją do powstania nowych utworów były dawne pieśni z Puszczy Zielonej oraz pieśni z repertuaru wybitnej kurpiowskiej śpiewaczki Walerii Żarnoch. Na płycie znalazły się także autorskie utwory, które narodziły z inspiracji jej muzyką.
Już dziś, przedpremierowo, rąbka muzycznej tajemnicy uchyla Jolanta Kossakowska, wokalistka i skrzypaczka Mosaik.
- To nasza piąta płyta i jesteśmy z niej bardzo dumni. Zatytułowana jest "Żar" i w tym "żarze" ukrytych jest kilka znaczeń - mówi Jolanta Kossakowska.
To nie pierwszy raz, gdy muzycy Mosaik sięgają po inspiracje do Kurpiów. Kossakowska przyznaje, że tamtejsza śpiewaczka - Waleria Żarnoch - i jej piękny mocny głos na dobre znalazły miejsce w jej sercu.
- To inspiracja, z którą "zmagałam się" przez lata. W repertuarze, a przede wszystkim głosie Walerii Żarnoch jest coś, o czym należy pamiętać - przyznaje artystka, dodając także, że nie jest łatwo aranżować śpiew Walerii Żarnoch na zespół. To za sprawą pentatonicznej skali, ogromu ozdobników, które śpiewaczka rozciągała, pozwalając sobie i innym się nimi nacieszyć. - Przyjęliśmy więc, że pieśni Żarnochowej będą luźną inspiracją. Cieszyliśmy ucho tym materiałem, wykorzystując go jako bazę do improwizacji. Ja pozwoliłam sobie trochę "rozwinąć tradycję" i dopisać własne teksty lub przepisywać na nowo te wcześniejsze.
Skład Mosaik:
Jolanta Kossakowska – skrzypce, fidele średniowieczne, gęśle, śpiew
Zofia Kolbe-Wojdyr – dudy galicyjskie, flety, tanpura, instrumenty perkusyjne, śpiew
Wojciech Lubertowicz – instrumenty perkusyjne, duduk, ney
Mateusz Szemraj – lutnia arabska, rubab, sarod, cymbały polskie
***
Tytuł audycji: Źródła
Prowadziła: Maria Baliszewska
Data emisji: 11.06.2024
Godzina emisji: 15.15
