24:05 2021_07_16 19_28_59_PR1_Eureka.mp3 1655 rok jest rokiem wyjątkowo trudnym dla Warszawy. Szwedzi wkraczają do Warszawy i wówczas powstaje plan miasta (Jedynka/Eureka)
XV-wieczna Warszawa. Jak wyglądało życie ówczesnych mieszkańców?
Cenny dokument dziejów warszawskiej kartografii
Ten cenny dokument znajduje się w zbiorach Muzeum Warszawy, które wydało właśnie publikację na ten temat. Książka "Plan Warszawy 1655". Punktem wyjścia wnikliwego opracowania jest plan XVII-wiecznej Warszawy, który znajduje się w zbiorach stołecznego muzeum. - To pierwszy drukowany plan Warszawy, jaki znamy z zapisów, a przede wszystkim z autopsji - mówi w Programie 1 Polskiego Radia geograf i kartograf dr Paweł Weszpiński, współautor książki "Plan Warszawy 1655". - To pierwszy dokument drukowany, ale nie oznacza, że był pierwszym w ogóle, bo w książce poświęcono parę słów opowieściom o najstarszym znanym nam planie miasta, tylko nie drukowanym, ale piśmiennym - dodaje.
Potop szwedzki
1655 rok jest rokiem wyjątkowo trudnym dla Warszawy. Szwedzi wkraczają do Warszawy i wówczas powstaje plan miasta. - Tak naprawdę on powstał nieco później, ponieważ jest to plan, który opowiada o wkroczeniu Szwedów do Warszawy - opowiada gość audycji. - Erik Jönsson Dahlberg w czasie pierwszego oblężenia Warszawy, w 1655 roku przebywał na wojażach we Włoszech. Został wezwany na służbę króla szwedzkiego Karola X Gustawa rok później, czyli w 1965 r. Plan miał pokazać mapę, jaka była w 1655 roku, więc powstała przynajmniej po 12 miesiącach, albo nieco później - wyjaśnia dr Weszpiński.
Przekazanie kluczy do bram Warszawy
Plan nie jest tylko samym rysunkiem ulic XVII-wiecznej Warszawy. U dołu umieszczona jest scena rodzajowa przedstawiająca moment poddania miasta i przekazania kluczy do bram Warszawy otoczonemu świtą wyższych oficerów królowi szwedzkiemu Karolowi X Gustawowi. - Wtedy jeszcze nie ma ukazanych zniszczeń, bo przekazanie kluczy miejskich do Warszawy to był gest, który w zamyśle włodarzy miasta miał uchronić je przed zniszczeniem, gwałtem i grabieżą - podkreśla gość audycji. - Panorama z kolei ukazuje ogrom zniszczeń, z których miasto podnosiło się dosyć długo - opowiada.
***
Książka "Plan Warszawy 1655", która znajduje się w zbiorach Muzeum Warszawy, składa się z dwóch części. Pierwsza to esej historyczny prof. Agnieszki Bartoszewicz, w którym autorka przedstawiła czas gwałtownych zmian, jakie od końca XVI do połowy XVII wieku przeszła Warszawa. W drugiej części geograf i kartograf z Muzeum Warszawy dr Paweł Weszpiński dokonał analizy planu Dahlberga, prowadząc czytelnika ulicami zaznaczonymi na planie i rozszyfrowując jego kartograficzne i ikonograficzne tajemnice.
Czytaj także:
Poza tym w audycji:
"Eureka" w Programie 1
Stibadium - to miejsce uczt sakralnych na wolnym powietrzu. Takie biesiady, połączone ze spożywaniem mięsa ofiarnego i piciem wina, były w starożytności powszechnym zwyczajem. Odbywały się one na półkolistych platformach, których centralnym punktem było zagłębienie z odpływem. Służyło ono do dokonywania libacji ku czci bóstwa, czyli wylewania na ziemię cennych płynów.
Pierwsze takie miejsce na Cyprze odkryła właśnie misja prof. Jolanty Młynarczyk z UW.
Od 2017 roku zespół badaczy z Polski i Francji bada południową część wzgórza Fabrika na obszarze antycznego miasta Nea Pafos. Odsłonięto tam ruiny świątyni i rampę, która prowadziła do wykutego w skale stibadium. Miejsce to - podobnie jak świątynia - było użytkowane od II w. p.n.e po połowę II w. n.e. Jakiemu bóstwu oddawano tam cześć i jak przebiegały takie rytualne uczty?
***
Tytuł audycji: Eureka
Prowadziła: Katarzyna Kobylecka
Goście: dr Paweł Weszpiński geograf i kartograf z Muzeum Warszawy, współautor książki "Plan Warszawy 1655"), prof. Jolanty Młynarczyk (UW)
Data emisji: 16.07.2021 r.
Godzina emisji: 19.30
ans
