Po niedawnym "odkryciu" dzieła Romana Statkowskiego (1859-1925) - uważanego za najważniejszego polskiego kompozytora pomiędzy Chopinem a Szymanowskim - przez Łukasza Borowicza (dyrektora Polskiej Orkiestry Radiowej) i nagraniu go w wersji koncertowej, "Maria" po wielu latach ponownie wkroczyła na deski teatru.
Wexford Opera Festival - prestiżowa impreza o długich tradycjach - skoncentrowana jest na niesłusznie zapomnianych operach, dając im często nowe życie i szansę na bycie docenionymi współcześnie.
Powstanie "Marii" zawdzięczamy szczęśliwemu splotowi wypadków. W 1903 roku Statkowski napisał operę "Filenis", za którą otrzymał nagrodę na międzynarodowym konkursie w Londynie. Niedługo później w Warszawie ogłoszono konkurs, którego wymogiem było skomponowanie opery według powieści poetyckiej "Maria" (1825) Antoniego Malczewskiego. Już jako laureat konkursu Statkowski przystąpił do pisania kolejnego dzieła i, pokonując młodszych kolegów - Henryka Melcera i Henryka Opieńskiego, otrzymał pierwszą nagrodę.
"Maria", z librettem kompozytora, została wystawiona po dwóch latach, 1 marca 1906 roku na scenie Teatru Wielkiego w Warszawie (kolejne inscenizacje miały miejsce w Poznaniu w 1919, 1924 i 1936, we Wrocławiu w 1965 i w Bytomiu w 1989). Według Józefa Kańskiego dzieło Statkowskiego pisane było pod wyraźnym wpływem uwielbianego przez Statkowskiego Piotra Czajkowskiego. Ale "Maria" naznaczona jest też silnym piętnem polskości, a w niektórych momentach - nasycona "programowo" ukraińskim kolorytem. Odznacza się przy tym niepospolitą melodyjnością i nerwem dramatycznym, co czyni ją jedną z najlepszych oper okresu postmoniuszkowskiego. Muzyka Statkowskiego, ucznia Antoniego Rubinsteina i Mikołaja Rimskiego-Korsakowa, utrzymana jest w stylu wielkich rosyjskich mistrzów XIX wieku, ale zwiera też niemal wagnerowskie leitmotivy, które łączą charakter postaci, akcji i emocji.
Fabularnie "Maria" to stara przypowieść: ojciec, który pragnie władzy i bogactwa bardziej niż szczęścia syna, próbuje morderstwem zmienić koleje losu. Prawdziwa miłość sięga jednak dalej niż śmierć i drwi ze zła. Prawdopodobnie jest to autentyczna historia tragedii rodzinnej rozgrywającej się w XVII wieku na wschodnich rubieżach Polski.
Program:
Roman Statkowski Maria
Wyk. Daria Maniero – sopran, Rafał Bartmiński – tenor, Adam Kruszewski – baryton, Krzysztof Szumański – bas, Chór i Orkiestra Wexford Opera Festival, dyr. Tomasz Tokarczyk
(Festiwal Operowy w Wexford, 22.10.2011)
11 listopada (piątek), godz. 19:00
W przerwie retransmisj Barbara Schabowska porozmawia z reżyserem spektaklu Michaelem Gieletą - artystą polskiego pochodzenia mieszkającym na stałe w Londynie.
