"Około 1785 r. kanonik z Kadyksu zamówił u Haydna przygotowanie muzyki instrumentalnej wg siedmiu słów Jezusa na krzyżu, dopasowanej do uroczystości odbywających się dorocznie w czasie Wielkiego Postu w katedrze miasta" - w 1810 r. zanotował biograf kompozytora Georg August Griesinger. W ten sposób powstał jeden z najbardziej niezwykłych cykli muzyki instrumentalnej w historii "Siedem ostatnich słów naszego Zbawiciela na krzyżu" ("Die sieben letzten Worte unseres Erlösers am Kreuze").
Misteria Paschalia na antenie Dwójki
Siedem sonat - w pierwotnym znaczeniu słowa, czyli niedługich utworów instrumentalnych (zwieńczonych "Terremoto", czyli "Trzęsieniem ziemi", w zgodzie z ewangelicznym tekstem) - niezwykłe dzieło dla niezwykłego wydarzenia. "Ściany, okna i filary kościoła zasłaniano czarną materią, uroczystą ciemność przełamywała jedynie wielka lampa wisząca pośrodku sklepienia. O określonej porze zamykano drzwi i rozpoczynała się muzyka. Po odpowiednim preludium biskup wchodził na kazalnicę, recytował pierwsze z siedmiu słów i zaczynał snuć rozważania. Skończywszy, opuszczał kazalnicę i padał na kolana przed ołtarzem. Tę przerwę wypełniała muzyka. Następnie biskup w ten sam sposób wypowiadał drugie słowo, potem trzecie, itd.; orkiestra kończyła każdy kolejny wywód. Stworzenie siedmiu adagio bez przedłożonego tekstu, ze swobodnej fantazji, zarazem takich, które nie znużą słuchacza, a obudzą w nim wszystkie uczucia, jakie wywołuje każde ze słów naszego umierającego Zbawiciela, było oczywiście szczególnie trudnym zadaniem" – Haydn chyba nie kokietował tym wyznaniem publiczności, tylko wspominał całą powagę, z jaką podszedł do nowego utworu. Gwoli ścisłości: w rzeczywistości nie chodziło o katedrę, lecz o podziemne oratorium Santa Cueva.
"Siedmiu ostatnich słów Chrystusa na krzyżu" wysłuchamy w najbardziej autentycznej możliwej wersji, przywiezionej prosto z Hiszpanii przez największego mistrza muzyki dawnej - Jordiego Savalla. Wystąpi on w roli dyrygenta własnej orkiestry Le Concert des Nations, z której jest doskonale znany z nagrań, rzadko jednak – u nas – z estrady. Jordi Savall dyryguje przecież od wielu dziesięcioleci, mając na swoim koncie wiele ważnych kreacji. Siedem ostatnich słów Haydna należy do najciekawszych.
Program:
Józef Haydn Siedem ostatnich słów Chrystusa na krzyżu Hob. XX/1a
wyk. Le Concert des Nations pod dyrekcją Jordiego Savalla, soliści: Balázs Máté - wiolonczela, Radosław Krzyżowski - recytator
transmisja z Krakowa (Festiwal Misteria Paschalia 2016, Centrum Kongresowe ICE Kraków, Sala Audytoryjna)
***
Na "Filharmonię Dwójki" w poniedziałek (21.03) w godz. 19.30-22.00 zapraszają Krzysztof Dziuba i Marcin Majchrowski.
materiały prasowe festiwalu Misteria Paschalia/mc/jp
