Siedemnaste stulecie było przełomowe dla muzyki instrumentalnej. Gdy wcześniej rzadko zapisywano i wydawano utwory instrumentalne, a muzycy zwykli powszechnie adaptować repertuar wokalny, począwszy od pierwszych dekad XVII wieku włoscy, niemieccy i holenderscy wydawcy publikowali coraz liczniejsze zbiory czysto instrumentalnych utworów.
Wydany w Lipsku w 1617 roku zbiór Banchetto musicale powstał prawdopodobnie na potrzeby muzyki biesiadnej na dworach w Weissenfels lub Weimarze, gdzie Johann Herman Schein (1586-1630) był kapelmistrzem. Składa się z 20, renesansowych w stylu, suit tanecznych przeznaczonych do wykonania na kilku, niesprecyzowanych instrumentach bez basso continuo (b.c.).
Tamburetta Adama Jarzębskiego (?-1649) pochodzi z jego rękopiśmiennego zbioru Canzoni e concerti, datowanego na rok 1627. W tym trzygłosowym tanecznym koncercie z b.c. słychać, że włoskie studia skrzypka polskich Wazów, odbyte przed 1617 rokiem, zaowocowały znakomitym opanowaniem najnowszych technik kompozytorskich.
Solowa Sonata La Biancuccia ze zbioru Sonate per chiesa e camera op. 4 nr 4 (Innsbruck 1660) jest przykładem wyrafinowanego wirtuozostwa Giovanniego Antonia Pandolfi Meallego (ok. 1630-1678) – skrzypka dworu arcyksięcia Ferdynanda Karla w Innsbrucku. W tym rozbudowanym, sześcioczęściowym utworze kompozytor zdaje się naśladować śpiew swojego kolegi z książęcej kapeli – kastrata Giovanniego Giacoma Biancucciego.
Wieloodcinkowa Sonata Sesta z pośmiertnie wydanego zbioru (1641) Giovanniego Battisty Fontany (1589-1630) sprawia wrażenie jakby zapisanej improwizacji na skrzypce solo i b.c. Ten pochodzący z Bresci wirtuoz działał przez wiele lat w Wenecji, Rzymie oraz Padwie, gdzie zmarł w wyniku epidemii dżumy.
Biografia Daria Castella (floruit 1621-1649) – kierownika sekcji instrumentów dętych w weneckiej bazylice San Marco – wciąż czeka na dokładne zbadanie. Jego dwa drukowane zbiory o wymownym tytule Sonate concertate in stil moderno (1621, 1629) cieszyły się wielką popularnością, o czym świadczą włoskie i holenderskie wznowienia. Pochodzące z pierwszej księgi Sonata Prima przeznaczona jest do wykonania na dwóch instrumentach sopranowych i b.c., zaś Sonata Quarta na sopran i puzon lub wiolę z b.c. W środowisku kompozytora w partii sopranowej obsadzano wówczas najczęściej cynk lub skrzypce.
Charakterystyczną dla wczesnego baroku wymienność składu instrumentalnego posiada też Sonata a tre Andreasa Oswalda (1634-1665) przeznaczona na skrzypce, puzon, fagot lub wiolę i b.c. Razem z 17 innymi jego utworami znalazła się obszernej rękopiśmiennej antologii Partiturbuch Jacoba Ludwiga, podarowanej w 1662 roku na urodziny księciu Brunszwiku i Lüneburga – Augustowi. [Piotr Wilk/NOSPR]
Program:
Johann Herman Schein Banchetto musicale (wybór); Adam Jarzębski Canzoni e concerti: Tamburetta; Giovanni Antonio Pandolfi-Mealli Sonata … per chiesa e camera op. 4 nr 4 La Biancuccia; Giovanni Battista Fontana VI Sonata na skrzypce solo i basso continuo; Dario Castello I i IV Sonata ze zbioru Sonate concertate in stil moderno… libro primo; Andreas Oswald Sonata a3 na puzon, fagot lub violę, skrzypce i basso continuo ze zbioru Partiturbuch Ludwig
Wyk. {oh!} Orkiestra Historyczna pod dyrekcją Martyny Pastuszki
***
Na "Filharmonię Dwójki" w piątek (5.05) w godz. 19.30-21.30 zaprasza Klaudia Baranowska.
bch/mz
