W połowie lat 70. ubiegłego wieku pojawiły się w Polsce artystki, których sztuka podejmowała wątki feministyczne. Były to pewne próby odreagowania rygorów socrealizmu. W jakiejś mierze ich prace inspirowane były tym, co działo się w Europie Zachodniej, ale wynikały też z ówczesnej sytuacji społeczno-politycznej.
Emancypacja kobiet w latach 50. i 60. ograniczała się do kształcenia i pracy w zastępstwie mężczyzn, którzy nie wrócili z wojny. – Głównym założeniem PRL-u było to, że praca jest darem i przywilejem oraz najważniejszym źródłem równouprawnienia. Kobiety były wynoszone na cokoły jako traktorzystki i robotnice, które pracują w budownictwie, hutach – mówiła Ewelina Szpak. Wiązał się z tymi zjawiskami pewien ściśle określony model estetyczny. – Kobieta miała być taka sama jak mężczyzna, w rzeźbach socrealistycznych można dostrzec całkowitą aseksualność kobiecych postaci – dodała historyczka. Przełom w takim myśleniu nastąpił dopiero w latach 70.
Prace Natalii LL były wyrazem pewnego buntu wobec sytuacji w Polsce Ludowej. Kobiece postacie, które zajadały się bananami i parówkami, których w owych czasach brakowało w sklepach, nie były całkiem niewinne, ale wskazywały na niekorzystne zjawiska, występujące w społeczeństwie. - Ja swoja sztukę tworzyłam z wewnętrznej potrzeby. A później okazało się, że ta sztuka wchłonięta została przez Zachód jako sztuka konsumpcyjna i feministyczna. Było mi bardzo miło, ale ja ją tworzyłam w Polsce i odzwierciedlała pewne przemiany w naszym kraju – wyjaśniała Natalia Lach-Lachowicz. Z drugiej strony było wiele erotyzmu w tych pracach, będącego odpowiedzią na toporną estetykę PRL-u.
Wystawę zatytułowaną "Trzy kobiety - Maria Pinińska-Bereś, Natalia Lach-Lachowicz i Ewa Partum" można oglądać w warszawskiej Narodowej Galerii Sztuki "Zachęta" do 8 maja.
Gośćmi "Słów po zmroku" byli dr Ewa Toniak - historyczka i krytyczka sztuki, kuratorka wystawy "Trzy kobiety", Natalia LL - artystka prekursorka sztuki kobiet, uczestniczka licznych wystaw i sympozjów ruchu feministycznego; Ewelina Szpak, która zajmuje się historią społeczną PRL-u, autorka książki "Między osiedlem a zagrodą. Życie codzienne mieszkańców PGR-ów", oraz dr Cezary Prasek - autor książki "Złota młodzież PRL".
Audycję przygotował Michał Nowak.
Aby dowiedzieć się więcej, kliknij ikonę dźwięku w boksie Posłuchaj po prawej stronie.
(Lm)
