"Każdy poeta traci w tłumaczeniu i Kawafis nie jest wyjątkiem" pisał Josif Brodski, przypominając tę trudną kwestię tak dla czytelników, jak i dla… samych tłumaczy. Ale zaraz, opisując specyfikę twórczości greckiego poety, dodaje: "Wyjątkowe jest to, że Kawafis również zyskuje".
Polscy czytelnicy znają poezję wielkiego Aleksandryjczyka przede wszystkim w przekładzie cenionego tłumacza i eseisty, znawcy kultury śródziemnomorskiej Zygmunta Kubiaka. Jakiś czas temu z wierszami Kawafisa zmierzył się Antoni Libera - pisarz, tłumacz, dramaturg, znawcy i tłumacza twórczości Samuela Becketta, poezji Hölderlina, dramatów Wilde'a i "Makbeta" Szekspira.
– Jesteśmy tak przyzwyczajeni do Kawafisa w tłumaczeniu Kubiaka, że miałam wrażenie, jakbym raptem zaczęła czytac różnych poetów - opisywała swoje doświadczenie z lektury przekładów Libery Iwona Smolka, autorka Dwójkowego "Tygodnika literackiego".
Piotr Matywiecki z kolei wspominał o słabościach tłumaczeń Kubiaka. – On był naprawdę znawcą czującym tę poezję na wskroś – a zarazem w tych tłumaczeniach było tyle zagłaskiwania i drętwoty, czasami wręcz nieporadności, że mnie to poetycko załamywało – przyznawał krytyk.
Trzeci z dyskutantów Dwójkowej audycji, Tomasz Burek, zwrócił uwagę, że poezja Kawafisa w sposób szczególny wymaga tłumacza-interpretatora, aktywnego, współ-odczuwającego twórcę, nie tylko sprawnego translatora.
Aby wysłuchać całej rozmowy o przekładach poezji Kawafisa, wystarczy kliknąć w ikonę dźwięku w boksie Posłuchaj po prawej stronie.
***
Początek jednego z najbardziej znanych wierszy Kawafisa - "Itaki" - w przekładach: Zygmunta Kubiaka oraz Antoniego Libery.
"Jeśli wyruszasz w podróż do Itaki,
pragnij tego, by długie było wędrowanie,
pełne przygód, pełne doświadczeń.
Lajstrygonów, Cyklopów, gniewnego Posejdona
nie obawiaj się. Nic takiego
na twojej drodze nie stanie, jeśli myślą
trwasz na wyżynach, jeśli tylko wyborne
uczucia dotykają twego ducha i ciała.
Ani Lajstrygonów, ani Cyklopów,
ani okrutnego Posejdona nie spotkasz,
jeżeli ich nie niesiesz w swojej duszy,
jeśli własna twa dusza nie wznieci ich przed tobą".
(tł. Z. Kubiak)
"Jeżeli do Itaki wybierasz się w podróż,
niech będzie to podróż długa,
pełna przygód i nauk.
Nie lękaj się Cyklopów ani Lestrygonów,
nawet gniewny Posejdon niech cię nie przeraża.
Jeśli myśl twoja będzie górnolotna,
a ciało i dusza zdolne wciąż do wzruszeń
niepospolitych – nigdy ich nie spotkasz.
Jeśli nie masz ich w sobie, jesteś od nich wolny.
Jeśli twa dusza nie kryje ich na dnie,
ani Cyklopi, ani Lestrygoni,
nawet gniewny Posejdon nie wejdą ci w drogę".
(tł. A. Libera)
Konstandinos Kawafis (1863–1933) - najwybitniejszy poeta nowożytnej Grecji i jeden z najważniejszych poetów europejskich XX wieku, stawiany w jednym szeregu z Rilkem, Eliotem i Poundem. Większość życia spędził w wielonarodowej Aleksandrii, którą uwiecznił w swojej twórczości. Postać charyzmatyczna, owiana legendą. Bezkompromisowy piewca miłości homoerotycznej. Melancholijny spadkobierca wielkiej cywilizacji helleńskiej. W Polsce znany dotąd głównie dzięki przekładom Zygmunta Kubiaka i rekomendacji Czesława Miłosza.
(jp)
