- Jan Nowak-Jeziorański urodził się 2 października 1914 roku. Był pisarzem, politykiem, emisariuszem AK i rządu RP w Londynie podczas II wojny światowej oraz wieloletnim dyrektorem polskiej sekcji Radia Wolna Europa.
- "Kurier z Warszawy" był ostatnim wysłannikiem władz polskich z Londynu do Warszawy przed wybuchem Powstania Warszawskiego.
- Po zakończeniu II wojny światowej Jan Nowak-Jeziorański kontynuował działania na rzecz Polski; jako dziennikarz przeprowadzał np. wywiady z emigrantami z PRL.
Z czego zasłynął Jan Nowak-Jeziorański?
Naprawdę nazywał się Zdzisław Jeziorański. Urodził się 2 października 1914 roku. Dzieciństwo i młodość spędził w Warszawie, a studia ekonomiczne ukończył w Poznaniu. Walczył podczas kampanii wrześniowej, a po ucieczce z niemieckiej niewoli rozpoczął działalność konspiracyjną.
W 1943 roku zgłosił się jako ochotnik do pełnienia funkcji kuriera Komendy Głównej AK, kontaktującego się z rządem polskim na uchodźstwie. W tym samym roku jako emisariusz wyjechał do Londynu. To właśnie na potrzeby tej misji przybrał pseudonim Jan Nowak.
Zobacz serwis specjalny - Jan Nowak-Jeziorański>>>
Jan Nowak-Jeziorański a Powstanie Warszawskie
Po odbyciu rozmów z przedstawicielami władz polskich i angielskich, w tym z premierem Winstonem Churchillem, Jan Nowak-Jeziorański wrócił do stolicy. Tuż przed wybuchem Powstania wytyczne aliantów przekazał dowódcom Armii Krajowej; był ostatnim wysłannikiem z Londynu, który dotarł do stolicy przed wybuchem zbrojnego wystąpienia. Czy jego działania mogły zmienić bieg historii i powstrzymać wybuch powstania? - Moim zdaniem ta machina była na tyle rozkręcona, że kolejny głos wskazujący na trudności nie byłby przesądzający. Inna sprawa, że był to głos, który mógł pretendować do reprezentowania stanowiska rządu na Zachodzie - ocenia prof. Patryk Pleskot.
Jak Jan Nowak-Jeziorański walczył o wolną Polskę?
Zarówno w trakcie, jak i po II wojnie światowej "kurier z Warszawy" prowadził działania na rzecz polskiej racji stanu. Po 1945 roku Jan Nowak-Jeziorański przez ponad 20 lat pełnił funkcję dyrektora sekcji polskiej Radia Wolna Europa. - Jak przestał być redaktorem naczelnym, nadal aktywnie działał w środowisku polonijnym. Także jako publicysta, prowadząc wywiady z najbardziej znanymi osobami, które stały się emigrantami, jak na przykład ambasador PRL w Waszyngtonie Romuald Spasowski - wymienia historyk IPN.
Po upadku PRL w 1989 roku praca Jana Nowaka-Jeziorańskiego zmieniła swój charakter. - Jak lobbował, tak lobbuje dalej; tym razem w kontekście III RP, jako typowy lobbysta i osoba mająca autorytet. W końcu był on doradcą już za prezydentów Cartera i Reagana (prezydenci USA Jimmy Carter i Ronald Reagan - red.) - przypomina prof. Patryk Pleskot. - Warto też podkreślić jego zasługi, jeśli chodzi o lobbing na rzecz przystąpienia Polski do Sojuszu Północnoatlantyckiego i Unii Europejskiej - dodaje gość "Eureki".
Czytaj także:
Ponadto w audycji:
Nagroda Nobla 2023 w dziedzinie fizyki przypadła Pierre'owi Agostiniemu, Ferencowi Krauszowi i Anne L’Huillier. Szwedzka Akademia Nauk uhonorowała trójkę naukowców za odkrycie "eksperymentalnych metod z wykorzystaniem ultraszybkich impulsów świetlnych, pozwalających dokładniej badać zachowania elektronów". Decyzję Komitetu Noblowskiego skomentował w audycji fizyk, prof. Krzysztof Meissner.
***
Goście: prof. Patryk Pleskot (historyk, Instytut Pamięci Narodowej), prof. Krzysztof Meissner (fizyk, popularyzator nauki)
Godzina emisji: 19.30
qch
