Irena i Tadeusz Byrscy - małżeństwo połączone miłością do teatru

- Jestem teraz na bieżąco, ciągle zaglądam do książki ojca "W pogoni za teatrem" i widzę, że ta gonitwa była za innym teatrem; nie za teatrem, którym będzie zachwycała się prasa i elity. Chodziło o to, żeby była robota od podstaw przez nich wymyślona, i żeby teatr był ośrodkiem artystycznym dla całego otoczenia. Wszyscy byli wciągnięci w ten teatr i to było wyjątkowe - mówiła w Dwójce Agnieszka Byrska-Zaczyk, córka Ireny i Tadeusza Byrskich. 

Gdańsk 07.11.1980. Solidarnościowy strajk okupacyjny studentów Akademii Medycznej. Irena Byrska (stoi C) występuje dla strajkujących

Foto: PAP/Stefan Kraszewski

W pogoni za teatrem

Bohaterami audycji "Dwie do setki" było legendarne małżeństwo artystów, twórców teatralnych i radiowych, reżyserów, aktorów i pedagogów - Irena i Tadeusz Byrscy. Kierowali kilkoma polskich scenami, między innymi w Kazimierzu Dolnym, Opolu, Toruniu, Gorzowie Wielkopolskim czy Poznaniu. Wyjątkowe miejsce na teatralnej mapie Polski stworzyli w Teatrze im. Stefana Żeromskiego w Kielcach. Choć działali poza centrami życia teatralnego, uznawani są za jedne z najważniejszych postaci polskiego teatru drugiej połowy XX wieku. W centrum ich uwagi zawsze był drugi człowiek.

Ważny radiowy epizod

Tadeusz Byrski był również pionierem radiowym, jednym z twórców teatru wyobraźni. Przed wojną pracował jako aktor, spiker, kierownik literacki oraz główny reżyser w Rozgłośni Polskiego Radia w Wilnie. Po wojnie był reżyserem w rozgłośni warszawskiej. Jak sam wspominał w książce "W pogoni za teatrem", do radia trafił przez przypadek.

- Choć studiował historię, to jednak teatr i aktorstwo bardzo go pociągały. W swoim życiorysie miał już m.in. obecność w Reducie w Wilnie i w teatrach stołecznych. Był bezkompromisowy w pewnych swoich dążeniach, więc zdarzało się, że długo w tych teatrach nie przebywał, choć były to rozstania w zgodzie. Przyszedł kryzys ekonomiczny, źle się czuł na garnuszku rodziców i próbował się imać różnych zajęć. Przez przypadek dowiedział się, że do Warszawy przyjechał Witold Hulewicz, który poszukuje aktorów do zaangażowania w rozgłośni wileńskiej - opowiadał Krzysztof Sagan, radiowiec oraz znawca i miłośnik radiofonii.

Irena Byrska - poza działalnością reżyserską, dyrektorską i pedagogiczną - spełniała się też jako aktorka. Wystąpiła w wielu przestawieniach teatralnych, spektaklach radiowych oraz w filmach - między innymi w "Człowieku z żelaza", Andrzeja Wajdy, "Przypadku" Krzysztofa Kieślowskiego czy "Kontrakcie" Krzysztofa Zanussiego.

Posłuchaj

117:54 2022_12_10 15_00_05_PR2_Dwie_do_setki.mp3 Irena i Tadeusz Byrscy - małżeństwo połączone miłością do teatru (Dwie do setki/Dwójka) 

Irenę i Tadeusza Byrskich wspominały także w audycji ich dzieci: córka - Agnieszka Byrska-Zaczyk oraz syn - prof. Krzysztof Maria Byrski, Joanna Rawik - wychowanka Studium Teatralnego prowadzonego przez Irenę i Tadeusza Byrskich przy Teatrze im. Stefana Żeromskiego w Kielcach​, Andrzej Brzoska - współtwórca Teatru Polskiego Radia i wybitny reżyser dźwięku.

Z archiwalnych nagrań Polskiego Radia przemówili również oboje małżonkowie będący bohaterami audycji.

***

Tytuł audycji: Dwie do setki

Prowadzili: Paweł Siwek i Jakub Jamrozek

Goście: Krzysztof Sagan (realizator dźwięku w Polskim Radiu, znawca i miłośnik radiofonii), Agnieszka Byrska-Zaczyk (aktorka), prof. Krzysztof Maria Byrski (orientalista, indolog, były ambasador RP w Indiach), Joanna Rawik (piosenkarka, aktorka, dziennikarka), Andrzej Brzoska (reżyser dźwięku, producent muzyczny, pedagog)

Data emisji: 10.12.2022

Godzina emisji: 15.00

uk/pg