- Modernizm w Polsce możemy podzielić na przedwojenny i powojenny.
- Polska perła modernizmu to Gdynia.
- Modernizm powojenny w Polsce też ma wiele świetnych reprezentacji, choć nie jest tak ceniony.
- Cechy charakterystyczne modernizmu to m.in.: zaokrąglenia kształtów, balkonów, doświetlone klatki schodowe, elewacje "wiszące" nad ziemią, prostota.
- W modernizmie liczy się funkcjonalność.
Miłość do architektury modernizmu nie jest oczywista, ale budynków w tym stylu jest w Polsce dużo. Często nie zauważamy tych architektonicznych perełek, bagatelizujemy ich znaczenie.
Modernizm w Polsce - przedwojenny i powojenny
- W Polsce modernizm ma swoje dwa okresy - mówi Sebastian Czarnecki, bloger, fotograf, pasjonat modernizmu. - Mamy modernizm:
- przedwojenny - w zbiorowej świadomości Polaków związany z Gdynią, miastem wybudowanym od zera w jednym stylu;
- powojenny - tworzony przez wielu przedwojennych architektów, ale kojarzony z PRL-em. Ówczesne władze chciały zachować pewną ciągłość, by uchronić się przed atakami związanymi z odejściem od tradycji.
Przedwojenny modernizm cieszy się do dziś większym uznaniem. Ten powojenny jest mniej szanowany, poważany, mówi się o budynkach, które "wybudowali komuniści". - Trzeba jednak pamiętać, że te powojenne projekty były utrzymane w założeniach modernizmu - pełnego słońca, przestrzeni i zieleni. To nie są tylko blokowiska i przypadkowo poustawiane pudełka - mówi gość Kamila Jasieńskiego. - Powojenni architekci starali się zaprojektować coś dobrego, trzeba tu też powiedzieć, że niejednokrotnie borykali się z brakami finansowania czy materiałów budowlanych. To na pewno wpłynęło na architekturę tego czasu.
Na mapie Warszawy odnajdziemy typowo modernistyczne powojenne osiedla jak Praga Dwa czy Koło Dwa. Modernistyczną przedwojenną perełką stolicy jest jednak Saska Kępa. - Saska Kępa miała to szczęście, że zniszczeń wojennych niemal tam nie było - podkreśla Sebastian Czarnecki. - Idąc ulicą Francuską, skręcając w Katowicką, znajdziemy wiele przykładów znakomitego modernizmu.
14:41 czwórka pierwsze słyszę 11.10.2023.mp3 O modernizmie w Polsce opowiada Sebastian Czarnecki (Pierwsze słyszę/Czwórka)
Modernizm - cechy charakterystyczne
Modernistyczne budynki mają swoje cechy charakterystyczne, jak m.in.:
- zaokrąglenia kształtów,
- zaokrąglenia balkonów,
- doświetlone klatki chodowe,
- elewacje "wiszące" nad ziemią,
- prostota.
- Wizje architektów tego stylu były fascynujące, a nawet kosmiczne - podkreśla znawca. - Nawet warszawski Ursynów, wybudowany w końcu lat 70. początku 80., miał być miejsce kompleksowym, ułatwiającym codzienne życie, pełnym klubów, teatrów dyskotek, tężni. Niestety brak funduszy pokrzyżował te plany.
W ostatnich latach oczy turystów zwracają się w stronę polskiego modernizmu. - Zachód odkrywa nasz dobry modernizm i to, że jest go u nas tak dużo - ocenia Sebastian Czarnecki. - My zdyskwalifikowaliśmy niektóre budynki, bo powstały w okresie PRL-u.
Jak poznać, że to modernizm?
- Modernizm jest o tyle fajny, że jak obejrzysz kilka obiektów, przeczytasz o zasadach Le Corbusiera, to później bardzo łatwo jest zidentyfikować, czy jakiś budynek jest funkcjonalny - podkreśla gość Czwórki. - To styl prosty. W modernizmie piękny budynek to budynek funkcjonalny, bez zbędnych elementów.
Po modernizmie przyszedł postmodernizm, styl, w którym chciano odreagować surowy, pragmatyczny modernizm.
Wiele modernistycznych budynków zostało zniszczonych, zniekształconych próbami jego restauracji czy odnawiania. - Robiono to nie zawsze zgodnie z założeniami stylu - mówi ekspert. - Wiele budynków okładano styropianem, malowano na pastelowe kolory. Teraz się od tego odchodzi, powracają dobre praktyki.
***
Tytuł audycji: Pierwsze słyszę
Prowadzący: Kamil Jasieński
Gość: Sebastian Czarnecki (bloger i fotograf)
Data emisji: 11.10.2023
Godzina emisji: 08.18
pj
