- Wyspy przyciągają swoją niedostępnością i pięknem przyrody.
- W niezwykle ciekawy sposób powstają wyspy wulkaniczne.
- Wyspy podzielimy na kontynentalne i oceaniczne. Świetnie zobaczymy to na zdjęciach satelitarnych.
- Największa wyspa to Grenlandia.
Każdy z nas jednym tchem wymieni Maderę, Sycylię, Kretę, Cypr, Hawaje czy Malediwy. To miejsca fascynujące i przyciągające wielu podróżników pragnących je odkryć na nowo. W Czwórce, tym razem, sprawdzamy są się wzięły wyspy na świecie.
Jak powstają wyspy?
Wyspa to trwała cześć lądu otoczona ze wszystkich stron wodą. Można je spotkać na rzekach, jeziorach, morzach i oceanach. Mają różne kształty i pochodzenie. Wg Marty Narloch z Koła Naukowego Studentów Geografii Uniwersytetu Warszawskiego najciekawsze z nich to wyspy wulkaniczne. - One powstają przez wyciek magmy, najczęściej pod oceanem lub w miejscu styku dwóch płyt tektonicznych - wyjaśnia. - Wypływa trochę magmy, wyspa zaczyna przyrastać - bo tworzy się wulkan. Gdy on się wynurzy to powstaje wyspa.
03:27 czwórka czwórka do piątej 17.08.2023.mp3 Jak powstają wyspy? (Czwórka do piątej/Czwórka)
Te magiczne miejsca mogą powstawać też w inny sposób, poprzez oddzielenie się części lądu od kontynentu. Tak powstały np. wyspy Brytyjskie. - One bardzo długo były półwyspem. Dopiero kiedy stopniał lądolód skandynawski, podniósł się poziom morza, zostały oddzielone od kontynentu - wyjaśnia studentka.
Są też wyspy koralowe których fundamentem jest wyspa wulkaniczna. Charakterystyczne dla nich są: lazurowa woda i rafa koralowa w kształcie pierścienia. - Takie atole powstają przez wypiętrzenie rafy koralowej, która przyrasta. Mamy wyspę wulkaniczną, najczęściej wokół której rośnie rafa koralowa. Przez to, że koralowce to żywe stworzenia to może zdarzy się tak, że będzie ich tak dużo, że zatopią bazę wulkaniczną, same tworząc wyspę. Taka rafa rośnie bardzo szybko - dodaje znawczyni.
Wyspy kontynentalne i oceaniczne
Innym podziałem jest podział wysp na kontynentalne i oceaniczne. - One różnią się od siebie tym, że te kontynentalne połączone są z kontynentem szelfem, inaczej niż oceaniczne - te mają wokół ocean. To dobrze widać na zdjęciach satelitarnych - mówi Marta Narloch.
Zobacz także
Wyspowe ciekawostki
Za wyspy nie uznaje się ruchomych ławic piaszczystych ani obszarów lądu zalewanych podczas przypływów. Powstawanie takich ławic piaszczystych możemy obserwować np. na Wiśle - często tworzą się w trakcie suszy.
Najwięcej wysp ma Szwecja - ponad 260 tysięcy, z czego zamieszkałych jest 1000.
Największa wyspa to Grenlandia, jej powierzchnia to ponad 2 miliony kilometrów kwadratowych. Australia jest od niej trzy razy większa, ale uznawana jest za kontynent.
W skład Filipin wchodzi wyspa Luzon na niej znajduje się jezioro Taal. Z jeziora wyłania się krater wulkaniczny. Tam utworzyło się kolejne jezioro, a z niego wyłania się mała wysepka.
***
Tytuł audycji: Czwórka do piątej
Prowadzi: Oliwia Krettek
Materiał przygotował: Jędrzej Rosiewicz
Data emisji: 17.08.2023
Godzina emisji: 15.15
pj
