Podcast "A więc wojna!" - zapis września 1939 w poruszających, archiwalnych nagraniach

Ostatnia aktualizacja: 12.09.2024 21:45
W tym roku przypada 85 rocznica wybuchu II wojny światowej. Dramatyczne chwile z września 1939 roku upamiętnia podcast Polskiego Radia "A więc wojna!". Jego twórcy Bartłomiej Makowski i Przemysław Lis wykorzystali unikatowe, często nigdy nieemitowane materiały z archiwum Polskiego Radia oraz Archiwum Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa.
Polskie Radio przygotowało podcast upamiętniający 85. rocznicę wybuchu II wojny światowej
Polskie Radio przygotowało podcast upamiętniający 85. rocznicę wybuchu II wojny światowejFoto: Polskie Radio

- To naprawdę wyjątkowo ciekawa i fascynująca historia. Archiwalne nagrania Polskiego Radia z września 1939 roku, a więc przemówienia czy też fragmenty audycji, zachowały się cudem - opowiada w Czwórce Przemysław Lis. - Płyty - o wiele grubsze i cięższe od winylowych - zostały wyniesione i ukryte przed Niemcami. Później, po II wojnie światowej, w czasach PRL-u, również były ukryte. Wypłynęły właściwie dopiero po kilkudziesięciu latach od zakończenia II wojny światowej. I my je mamy.

Posłuchaj
25:46 CZWORKA/Świat 4.0 - A więc wojna! podcast Przemysław Lis 12.09.2024.mp3 "A więc wojna" - Przemysław Lis o podcaście Polskiego Radia wykorzystującego nieznane dotychczas archiwalia z września 1939 roku (Świat 4.0/Czwórka)

 

"A więc wojna" - kogo można usłyszeć w podcaście Polskiego Radia?

W podcaście "A więc wojna!" można usłyszeć m.in. przemówienia Józefa Becka, Stefana Starzyńskiego, innych polityków i wojskowych, a także świadectwa uczestników walk i relacje mieszkańców Wilna i Lwowa z czasu wkroczenia Armii Czerwonej do Polski. 

- Te dźwięki są fascynujące, pokazują emocje, jakie wówczas targały ludźmi, np. w oblężonej Warszawie. Pokazują także, jak działało Polskie Radio w trakcie kampanii wrześniowej, w trakcie tego pierwszego akordu II wojny światowej - tłumaczy gość audycji. - To jest zupełnie inne radio, zupełnie inny język, zupełnie inny styl mówienia. Te nagrania to prawdziwy wehikuł czasu.


Niepublikowane nagrania

Przemysław Lis zaznacza, że część dźwięków wyciągniętych z czeluści radiowego archiwum prawdopodobnie nigdy wcześniej nie była rozpowszechniona. - Nigdy nie były publikowane, bo przy części nagrań jest data nagrania, ale nie ma daty emisji - podkreśla. - Generał Juliusz Rómmel, czyli dowódca obrony Warszawy, np. mówi o początkach oblężenia, o tym, jak wyglądała sytuacja. W tym wypadku naprawdę nie mamy pewności, czy ten dźwięk kiedykolwiek był emitowany.



Stefan Starzyński i jego unikalne przemówienia

W podcaście znalazły się nieznane przemówienia prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego, których fragmenty m.in. usłyszeliśmy w audycji. - One były niesamowicie charyzmatyczne. Starzyński mówił prostym językiem i docierał do wszystkich. Nigdy nie miał przygotowanego tekstu, zawsze improwizował - opowiada dziennikarz. - Na słowa Starzyńskiego czekały wszystkie klasy społeczne, bo on informował, mobilizował, ogłaszał komunikaty i stał się chyba legendą dzięki temu. W archiwach znaleźliśmy takie, które nie są powszechnie znane, a są naprawdę wyjątkowo ciekawe, bo pokazują siłę Starzyńskiego. Wówczas, we wrześniu, jego głos miał wpływ na morale warszawiaków.


Benedyktyńska praca i mnóstwo emocji

Rozmówca Piotra Firana przyznaje, że przesłuchiwaniu archiwalnych dźwięków towarzyszyły niezwykłe emocje i wzruszenie, a tworzenie podcastu było pracą iście benedyktyńską.

- Nie jestem w stanie powiedzieć, ile dokładnie to było nagrań i godzin. To była selekcja. Bo są częściowo audycje z września '39 roku, ale dużą część naszego podcastu stanowią także wspomnienia powojenne uczestników kampanii wrześniowej. Więc przestrzeń tych lat była bardzo duża - zauważa. - Czasem z godzinnego nagrania, z większej całości, wybrany był 20-sekundowy dźwięk, który ostatecznie został umieszczony w podcaście. Ale to tak naprawdę jest wyselekcjonowany moment. On tam nie jest przypadkowo. Ta selekcja zajmuje najwięcej czasu, bo bardzo ciekawych nagrań jest naprawdę dużo i trzeba wybrać te, które będą pasować do opowieści. Bo ta opowieść też musi być spójna.

Podcasty historyczne Polskiego Radia

"A więc wojna!" to kolejny podcast historyczny Polskiego Radia. Na platformie podcasty.polskieradio.pl emitowane są m.in. "TurboHistoria", "Powstanie Warszawskie. Pamięć w eterze" i "Historia bliska". Wszystkie te podcasty wykorzystują bogate archiwa, by opowiedzieć o ważnych wydarzeniach historii Polski.

 

***

Tytuł audycji: Świat 4.0

Prowadzi: Piotr Firan

Gość: Przemysław Lis (Informacyjna Agencja Radiowa, współautor podcastu "A więc wojna")

Data emisji: 12.09.2024

Godzina emisji: 16.15

aw/pj/mat. pras./wmkor

Czytaj także

Warszawa pokonana, ale nie zdobyta!

Ostatnia aktualizacja: 01.10.2018 11:16
Twarda obrona stolicy trwała 22 dni. Obok żołnierzy brali w niej udział cywile. Większość ludności była zdecydowana trwać w walce pomimo ofiar. Powszechne było hasło "Nie dajmy się! Wolimy zagrzebać się w gruzach, niż poddać Niemcom". 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ostatni dzień nadawania Polskiego Radia w 1939 roku. Chopin wśród huku bombardowania

Ostatnia aktualizacja: 23.09.2024 06:00
23 września 1939 roku warszawska rozgłośnia Polskiego Radia przestała pracować. Zanim to nastąpiło, radioodbiorcy mogli posłuchać koncertu kompozycji Fryderyka Chopina w wykonaniu Władysława Szpilmana.
rozwiń zwiń