Dorota Wójcik Kiedy oprowadzam wycieczki, często słyszę: te rury, co tutaj leżą, są od nas, a cegły z Elbląga. Patrzę na Starówkę i myślę, że było warto 

W trakcie II wojny światowej warszawskie Stare Miasto zostało prawie całkowicie zniszczone. Zwały gruzów wypełniały ulice do wysokości drugiego piętra. Nie spaliły się tylko dwie kamienice w północnej pierzei, dzięki temu, że tuż przed wojną wykonano w nich ogniotrwałe stropy żelbetowe. Dzięki determinacji i wysiłkowi mieszkańców Starówkę odbudowano. - To, co na Starym Mieście zostało oryginalnego z XIV wieku, to układ średniowiecznego miasta i fundamenty domów. Reszta to wierna rekonstrukcja - opowiada gość Czwórki i tłumaczy, dzięki komu była ona możliwa.

Czytaj także

Karol Estreicher. "Poszukiwacz skarbów, obrońca dywanów"

Wraz z ludźmi do stolicy wróciły gołębie regularnie dokarmiane przez panią... Kazimierę Majchrzakową, która doczekała się swojego miejsca w stolicy. Zaś we wrześniu 1980 roku Starówka została wpisana na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

W audycji opowiadamy o architektach, którzy przyczynili się do odbudowy stolicy, zdradzamy tajemnicę dokumentów inwentaryzacyjnych, których Niemcy szukali przez całą wojnę i tłumaczymy, komu zawdzięczamy to, że rynek Starego Miasta ma cztery, a nie trzy, strony.

***

Tytuł audycji: Klucz Kulturowy

Prowadzi: Justyna Majchrzak

Gość: Dorota Wójcik (przewodnik warszawski)

Data emisji: 2.09.2017

Godzina emisji: 15.16

kul/kk

- Z Warszawy ewakuowano rząd i kilka instytucji centralnych, archiwa, dokumenty, ale o 20 tonach złota zapomniano - mówi gość Czwórki. - W skarbcach Banku Polskiego na ulicy Bielańskiej składowano 36 ton złota, 16 z nich udało się wywieźć do Brześcia jeszcze 4 września - dodaje. 

Każda skrzynia złota to 60 kilogramów, a skrzyń było ponad 1000. By je przewieźć zarekwirowano autobusy PKP i kilka magistrackich Adam Federowicz

W majątku Polski w tamtym okresie znajdowało się 79 ton złota, ponad połowę wywieziono jeszcze w czerwcu i lipcu na wschód, do Brześcia, Siedlec, Lublina, Zamościa. Formalnie za cały skarb odpowiadał Bank Polski, to był jego depozyt, jednak ta instytucja nie dysponowała sprzętem niezbędnym do ewakuacji. Niezbędna była pomoc wojska, które z kolei było zaangażowane na froncie. 

- Trzeba było improwizować - mówi Andrzej Fedorowicz. - Na pomysł wpadli ludzie związani z bankiem i ministerstwem skarbu. Mieli doświadczenie konspiracyjne. Adam Koc, Ignacy Matuszewski i Henryk Floyar- Rajchman podjęli się tej operacji - opowiada. 

Halina Konopacka - sportsmenka nie z tej Ziemi

Niemcy wiedzieli o polskim depozycie, starali się przejąć złoto. Polscy improwizatorzy byli cały czas o krok przed nimi. Jaką drogą udało się wywieźć Polskie złoto? Jaką rolę w "złotym konwoju" odegrała polska olimpijka, Halina Konopacka? Na jaki cel planowano wykorzystać sztaby złota? I jak to się stało, że trafiło ono do Afryki? O tym w nagraniu audycji. 

***

Tytuł audycji: Zaklinacze czasu

Prowadzi: Ania Hardej i Jakub Jamrozek

Gość:  Andrzej Fedorowicz (dziennikarz, autor książki "Słynne ucieczki Polaków")

Data emisji: 8.09.2018

Godzina emisji: 14.10

pj/kd

100 wynalazków na stulecie. Remont statku - bez doku ani rusz

- Józef Kosacki to absolwent Politechniki Warszawskiej, w czasie II wojny światowej uczestnik kampanii wrześniowej, po kapitulacji Polski przedostał się do Anglii i tam walczył w siłach zbrojnych Wielkiej Brytanii - przybliża sylwetkę wynalazcy Jerzy Lemański, specjalista ds. merytorycznych w Narodowym Muzeum Techniki. - Pewien epizod z życia Kosackiego spowodował to, że poświęcił się budowie wykrywacza min: niemal na jego oczach, grupa ułanów polskich wpadła na pole minowe i skończyło to się tragicznie - dodaje. 

Pracy nad skonstruowaniem wykrywacza min podjęło się wielu. Jednak to wynalazek Kosackiego okazał się najbardziej skuteczny. - Kosacki nie opatentował swego wynalazku, uważając, że to urządzenie uratuje setki istnień ludzkich, sprezentował to armii brytyjskiej - mówi ekspert. - Urządzenia zaczęto natychmiast produkować. A użyto ich już w październiku 1942 na polach bitwy pod El Alamein - dodaje. 

ZOBACZ WIĘCEJ W CYKLU "100 NA 100" >>>

100 na 100. Adamiecki wiedział - czas to pieniądz

Starszy chorąży sztabowy w stanie spoczynku, dziś prezes Stowarzyszenia Rannych i Poszkodowanych w Misjach Poza Granicami Kraju, Tomasz Kloc podkreśla, że z tego wynalazku korzystano bardzo długo. - W swojej działalności jako saper wielokrotnie korzystałem z tego typu urządzeń - podkreśla.

Czemu Adam Kosacki nie przyznawał się do swego wynalazku? Jak wykrywacze metali były testowane w korpusie armii brytyjskiej? 

***

Tytuł audycji: Zaklinacze czasu

Prowadzi: Ania Hardej i Jakub Jamrozek

Materiał przygotowała: Justyna Majchrzak

Data emisji: 15.09.2018

Godzina emisji: 14.41

pj