- Trudno tutaj mówić o typowej fotografii miasta, bo to są głównie ruiny. Rzeczywiście fotoreporterzy zaczęli to fotografować już w styczniu 1945, czyli dokładnie wtedy, kiedy Niemcy się wycofali. Od razu też zaczęli wracać ludzie - mówi Katarzyna Madoń-Mitzner, kuratorka wystawy "Warszawa na nowo. Fotografie reporterskie 1945-1949". - Jest to przede wszystkim życie tego miasta właściwie na ruinach i życie ludzi, którzy zdecydowali się w te ruiny powrócić i wierzyli, że uda się to miasto odbudować i na nowo zbudować swoje życie - dodaje.
Posłuchaj audycji "Pokój Marty" o wystawie "Warszawa na nowo. Fotografie reporterskie 1945-1949"
Życie na gruzach Warszawy
Warszawa była najbardziej zniszczoną spośród europejskich stolic. W wyniku działań wojennych zburzono około 84% zabudowań lewobrzeżnej części miasta, w tym 90% zabudowy przemysłowej i zabytkowej, ok. 72% budynków mieszkalnych. - Nie było w ogóle pewne, czy Warszawa zostanie odbudowana. Nie było żadnej infrastruktury, mostów, komunikacji, oświetlenia - zaznacza gościni Czwórki.
- Ruiny stają się taką dekoracją dla życia. Wyobrażam sobie, że potem ci ludzie tak się przyzwyczaili do tej scenerii, że nie robiła na nich wrażenia - mówi rozmówczyni Marty Zinkiewicz. - Warszawa jest tam naprawdę dzika, niesamowita, a jednocześnie pełna życia. Mnie się to wydaje fundamentalne dla zrozumienia tego miasta, które się po takich katastrofach parę razy odradzało, ale nigdy ta katastrofa nie była tak wielka jak wtedy. Nigdy to nie było tak spektakularne, że wzniesiono to miasto na nowo - podkreśla.
Anonimowi autorzy
Przez dekady fotografie uwieczniające Warszawę tuż po wojnie nie były wykorzystane, a nazwiska wielu autorów nie przetrwały. - Te negatywy leżały często zniszczone i nieopisane. Wtedy fotografów prasowych właściwie nie uważało się za twórców, artystów, to była fotografia użytkowa. Fotografie zostały odzyskane w 2005 i 2006 roku, kiedy rozpoczął się proces digitalizacji materiałów - opowiada kuratorka ekspozycji.
Zdjęcia robione do 1949 roku były wolne od wpływu komunistycznej propagandy; ukazują prawdziwy obraz rzeczywistości odbudowy stolicy. - To jeszcze nie jest pozowany robotnik w stylu socrealistycznym monumentalnym. Naprawdę można spojrzeć z bliska na tych ludzi i poczuć, co to znaczyło odbudowywać to miasto. Oni noszą na plecach cegły, mają obdarte ubrania. Widać, że jest bieda i są trudne warunki - twierdzi Katarzyna Madoń-Mitzner.
Zobacz także:
Wystawę "Warszawa na nowo. Fotografie reporterskie 1945-1949" można oglądać w warszawskim Domu Spotkań z Historią od 25 września br. do 22 lutego 2026. Wstęp wolny.
***
Tytuł audycji: "Pokój Marty"
Prowadzi: Marta Zinkiewicz
Gościni: Katarzyna Madoń-Mitzner (kuratorka wystawy "Warszawa na nowo. Fotografie reporterskie 1945-1949")
Data emisji: 24.09.2025
Godzina emisji: 19.12
kajz/mat. pras.
