- Czym jest kryptologia i z czego się składa.
- Już starożytni używali szyfrów, wśród nich był Juliusz Cezar.
- Możliwość kupowania przez internet, płatności karta w sklepie, błyskawiczne uwierzytelnianie dokumentów - to osiągnięcia kryptografii.
- Natura - mistrzyni kodów.
Jedna zabezpieczenia naszych kont są bardzo mocne, inne słabsze, które łatwo złamać, przez co osoby nieupoważnione mogą wejść w posiadanie naszych danych wrażliwych, a nawet wykraść je i narazić nas np. na straty finansowe. Jednym z zabezpieczeń przed takim działaniem jest wykorzystanie rozwiązań kryptograficznych.
- Kryptologia, której nazwa pochodzi z greckiego, to nauka zajmująca się ochroną informacji, ukrywaniem informacji. Ta tradycyjna składa się z:
- kryptografii, czyli sztuki, nauki tworzenia szyfrów
- i kryptoanalizy, czyli sztuki, nauki łamania szyfrów
- wyjaśnia profesor Aleksander Wittlin z Instytutu Fizyki Polskiej Akademii Nauk.
Szyfry starożytności
Techniki szyfrowania były używane przez wojskowych, polityków i dyplomatów już w starożytności. - Wiemy, że Juliusz Cezar posługiwał się stosunkowo prostym szyfrem, komunikował się ze swoimi współpracownikami, stronnikami w Rzymie, słał im listy i depesze, bo dużo podróżował - przypomina ekspert. - Używał szyfru, w którym oryginalny tekst był zastąpiony zapisem z literami przesuniętymi w alfabecie o trzy pozycje. Zamiast "a" pisał "d", zamiast "b" - "e", itd. - wyjaśnia.
04:37 czwórka stacja nauka 30.06.2023 krypto.mp3 O kryptografii i szyfrach opowiada profesor Aleksander Wittlin (Stacja nauka/Czwórka)
Z dzisiejszej perspektywy taki szyfr nie wydaje się trudny do złamania. Z czasem zaczęto opracowywać inne metody szyfrowania, używano też tzw. nomenklatorów. - Nomenklator to było przypisanie różnym popularnym osobom, miejscom i wydarzeniom, o których pisano w depeszach, jakichś słów - tłumaczy profesor w rozmowie z Jędrzejem Rosiewiczem. - Piszący mieli książkę, w której było napisane, że np. "król" to "róża", "królowa" to "ogrodniczka". Gdy pisano tekst, komponowano barwną opowieść, w której ukryta była właściwa informacja. Nomenklator niezbędny był przy pisaniu, jak i przy odczytywaniu informacji.
Płatność kartą w sklepie - to zasługa kryptologii
Dzięki matematyce i rozwojowi technologii przesyłanie zaszyfrowanych danych zaczęło się opierać o zaawansowane metody obliczeniowe. Możliwość kupowania przez internet, płatności kartą w sklepie, błyskawiczne uwierzytelnianie dokumentów - to tylko niektóre dzisiejsze udogodnienia, które zawdzięczamy kryptologii.
- To są techniki, które pozwalają nam pewne rzeczy robić, a nie wymagają od nas noszenia pieczęci, chodzenia ze świadkami, jak w dawnych czasach. Dziś zastępuje to seria liczb przechowywanych głównie w naszych telefonach, komputerach - mówi profesor Wittlin. - Za każdym razem, kiedy płacimy kartą elektroniczną w sklepie, między kartą a terminalem dokonywany jest skomplikowany protokół kryptograficzny opary na zaawansowanych metodach matematyki.
Natura - ona zna kod doskonały
Choć współczesne szyfrowanie kojarzone jest głównie z informatyką i matematyką, to właśnie natura jest mistrzem kryptografii. Do dziś nie jesteśmy w stanie złamać jej kodu.
- Wszystko, co biologia wymyśliła, to jest kod genetyczny, sposób zaszyfrowania informacji, jak "zrobić" organizmy. My nadal nie rozumiemy, jak działa kod genetyczny - mówi profesor. - Wiemy, który gen odpowiada za kolor oczu, ale nie mamy pojęcia czy i które geny odpowiadają za talent matematyczny, malarski, naukowy czy polityczny. Nie wiadomo, czy się tego dowiemy.
Postępująca rewolucja cyfrowa sprawia, że kryptologia stale przeżywa swój rozwój i zaczyna wpływać na nasze życie w różnych jego sferach.
***
Tytuł audycji: Stacja Nauka
Prowadzi: Weronika Puszkar
Materiał: Jędrzej Rosiewicz
Data emisji: 30.06.2023
Godzina emisji: 12.42
pj
