Impresjonizm
Zaczynamy od impresjonizmu, który jako kierunek trwał kilka dekad na przełomie XIX i XX wieku. Nazwa z języka francuskiego i łaciny oznacza "odbicie", "wrażenie". - O to wrażenie chodziło. O uchwycenie sekundy, której doświadczył artysta - mówi Szymon Jaworski. - Impresjonizm zerwał z trwającym do tej pory akademizmem, który charakteryzował się idealizmem postaci, sztywnym przedstawieniem heroicznych scen, najważniejszych dla historii wydarzeń i bohaterów.
Nowy nurt początkowo był krytykowany także przez słynnego polskiego malarza Jana Matejkę, który był przedstawicielem akademizmu. Nazwa powstała od tytułu obrazu "Impresja, wschód słońca" Moneta, początkowo nadana ironicznie przez jednego z krytyków, przyjęła się.
Technika była dość nowatorska i nietypowa. Na początku artysta rysował delikatny kontur obrazu, który następnie pokrywał plamami. Metoda nazywała się dywizjonizmem. - Dzięki tej technice mamy wrażenie, że obraz wibruje, porusza się i drga, natomiast gdy odejdziemy od płótna, widzimy, że barwne plamki układają się w obraz - mówi reporter Czwórki.
W światowym malarstwie przedstawicielami tego nurtu byli między innymi Claude Monet, Camille Pissarro, Édouard Manet, Auguste Renoir, Edgar Degas, Alfred Sisley. W Polsce najważniejszymi malarzami impresjonistycznymi byli Władysław Podkowiński i Józef Pankiewicz.
Postimpresjonizm
Postimpresjonizm to kolejny kierunek, czyli sztuka po impresjonizmie. - Przedstawiciele tego nurtu w poszukiwaniu barw, delikatnie sprzeciwiali się chwytania "tego" momentu i chwili - tłumaczy rozmówca Kasi Dydo. - Dla nich najważniejsze było, żeby dzieło samo w sobie było bardziej autonomiczne i mówiło jaki moment został przedstawiony. Najważniejsi malarze postimpresjonizmu to Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Paul Cézanne i Henri Toulouse-Lautrec. W Polsce zaś - Władysław Ślewiński.
Źr. Youtube/Impressionism in 8 Minutes: How It Changed The Course of Art
Ekspresjonizm
Kolejnym ważnym kierunkiem w sztuce jest ekspresjonizm, kierunek, który rozwinął się na początku XX wieku w Niemczech. Korzeniami jednak sięgał do postimpresjonizmu, między innym do malarstwa Paula Gauguina. Jak mówi reporter, cechy charakterystyczne ekspresjonizmu to deformacja i ostro zamalowane kontury. W ekspresjonizmie tak naprawdę chodziło o to, żeby obraz wyrażał wszystkie uczucia artysty, który go namalował - często dynamiczne i chwiejne.
Najsłynniejsi przedstawiciele to Edward Munch, Erich Heckel, Oskar Kokoschka, Ernst Ludwig Kirchner, Karl Schmidt-Rottluff, a w Polsce "Witkacy", czyli Stanisław Ignacy Witkiewicz.
Zobacz także:
Fowizm
Kolejnym ważnym kierunkiem jest fowizm. To bardzo żywa i oderwana od rzeczywistości kolorystyka obrazów. - Najbardziej preferowanym tematem był pejzaż, a najistotniejszymi cechami malarstwa było stosowanie czystych, płaskich i pełnych światła plam kolorów - wyjaśnia Szymon Jaworski. - Takie uproszczenie form skutkowało tym, że obrazy są płaskie i bardzo krzykliwe i to na przykład widać na "Portrecie żony z zieloną pręgą" Henri Matisse'a. Kolory są oderwane od rzeczywistości i nierealne, jest to znak rozpoznawczy fowizmu.
Abstrakcjonizm
Kierunkiem, który nastąpił po fowizmie, był abstrakcjonizm. Do jednych z najsłynniejszych jego przedstawicieli należał Wassily Kandinsky. Kandinsky był synestetą, posiadał zdolności percepcji wielozmysłowej - np. słuchając dźwięku, widział jego kolor. - U Kandinskiego to było podstawą jego malarstwa. Jego obrazy są geometryczne, pełne różnych niezidentyfikowanych elementów, kresek i brył. Tam także zdarzają się instrumenty muzyczne bądź przedmioty codziennego użytku - opowiada rozmówca Kasi Dydo. - Zdolności umożliwiały mu badanie relacji pomiędzy dźwiękami, kolorami i kształtami. Dlatego jego obrazy są tak niezrozumiałe.
Źr. Youtube/ Google Arts & Culture/ How to Play a Kandinsky: behind the scenes
Prymitywizm
Prymitywizm, sztuka naiwna - to kolejny nurt w malarstwie. Ideą było, żeby prace były nieskażone przez intelekt, miały pokazywać instynkty. - Inspiracją była sztuka, którą wykorzystywali pacjenci szpitali psychiatrycznych albo dzieci - tłumaczy Szymon Jaworski. - Sztuka prymitywna, nieprofesjonalna, bardzo niegeometryczna, nieco nieporadna i niedopracowana. Obrazy były tworzone przez artystów nieprofesjonalnych lub tych, którzy chcieli za takich uchodzić.
Przedstawicielami tego trendu byli między innymi Henri Rousseau, Camille Bombois, Morris Hirshfield, a w Polsce Nikifor Krynicki, Teofil Ociepka czy Karol Kostur.
13:41 Czwórka/Stacja Kultura - malarstwo matura 28.04.2022.mp3 O kierunkach w malarstwie XIX i XX wieku opowiada Szymon Jaworski (Stacja Kultura/Czwórka)
***
Tytuł audycji: Stacja Kultura
Prowadzi: Kasia Dydo
Gość: Szymon Jaworski
Data emisji: 28.04.2022
Godzina emisji: 11.14
aw
