Polskie malarki tworzyły dzieła światowej klasy, polskie muzy inspirowały najwybitniejszych artystów. W książkach Małgorzaty Czyńskiej mają głos, swoje miejsce w historii.
"Kobiety z obrazów. Polki" to już trzecia z książek w cyklu pisarki, historyczki sztuki. - Kobiece historie to niewyczerpane źródła inspiracji. Ta seria już się zamyka w trylogii, ale ta herstoria się nie kończy - mówi Małgorzata Czyńska, pisarka, kuratorka wystaw, krytyczka designu. - Zajmuję się biografistyką kobiet już właściwie od blisko 20 lat. Od kilku lat obserwujemy wzrost publikacji o kobietach - powstają biografie, filmy, prowadzone są badania archiwów - ja się z tego cieszę. Trzeba było wielu lat, by przebić się z tym tematem - podkreśla.
Dziś można powiedzieć, że te publikacje dopisują brakujący rozdział do historii sztuki i kultury, która jest zdominowana przez męskich bohaterów i męską narrację.
- Przez wiele lat myślałam, że do tych tematów ciągnie mnie tylko moja ciekawość, chęć odkopywania nazwisk, które wypadły z obiegu, albo nigdy nawet do niego nie trafiły - przyznaje gość Kasi Dydo. - Stało się to jednak swego rodzaju misją, choć działam z niesłabnącym entuzjazmem. Ta herstoria się nie kończy i coraz nowe postacie wypływają, "domagają się" swojej opowieści, więc daję im głos - dodaję.
14:37 czwórka stacja kultura 23.11.2022.mp3 O swojej książce, polskich malarkach, muzach i modelkach opowiada Małgorzata Czyńska (Czwórka/Stacja Kultura)
Małgorzata Czyńska przyznaje, że jej wykształcenie, pasja i doświadczenie sprawiają, że ma wyostrzone zmysły i oko na kobiety. - Wiele moich artykułów powstawało przez lata, z jakichś inspiracji, że gdzieś było maleńkie zdjęcie albo obraz, ja byłam ciekawa, co za tym stoi, kto to jest, jaka historia tego zdjęcia czy obrazu, jakie relacje łączyły malarza z modelką - zdradza.
Do najnowszej książki "Kobiety z obrazów. Polki" kluczem były tytułowe Polki. - Podstawą każdego mojego tekstu jest bardzo solidna kwerenda. W przypadku tych bohaterek nie było potrzeby jeżdżenia po archiwach, pracy u podstaw, ale przy niektórych znalezienie materiałów to ciężka sprawa - opowiada o swojej pracy. - Cieszę się, że udało mi się zamieścić w tej książce portret Zofii Jachimeckiej. W każdej opowieści staram się wyczerpać temat, ale jest to też otwarcie do dalszych poszukiwań - dodaje.
Bilińska - "tak dobra jak mężczyzna"
Malarką otwierającą książkę jest Anna Bilińska, która postawiła sobie za cel, być tak dobra jak mężczyzna. - Ona od wielu była nawet lepsza. Cieszę się, że odbyła się wielka wystawa monograficzna Bilińskiej w Muzeum Narodowym w ubiegłym roku - przypomina gość Czwórki. - Sama jej postać, jej biografia, to ciągle jest historia do opowiedzenia. To jedna z tych pierwszych artystek polskiego pochodzenia, która z ogromną determinacją walczyła o swoje prawo do edukacji artystycznej, kiedy oficjalnie akademie sztuk pięknych były zamknięte dla kobiet i na kobiety. Jej historia pokazuje, jak wiele trzeba poświęcić, żeby uprawiać sztukę, jak wielką cenę nieraz trzeba za to zapłacić i że warto - dodaje.
Roszkowska - pionierka scenografii
W książce nie mogło zabraknąć też artystek bardziej znanych. Jest Olga Boznańska, która w malarstwie odnalazła wolność, jest Zofia Stryjeńska "księżniczka polskiego malarstwa", która studiowała w Monachium przebrana za chłopaka. Obok nich znajdujemy teatralną pionierkę Teresę Roszkowską, scenografkę i malarkę, kobietę o wyjątkowym image. - Była opalona na heban, wystylizowana na egzotyczną piękność. Jej stroje były rewolucyjne. Była kolorowym ptakiem polskiej sceny artystycznej, takie były też jej obrazy i scenografie - opowiada gość Kasi Dydo. - Na polu scenografii była pionierką. Sama o sobie mówiła, że jest ponurakiem, co też dostrzegł jej profesor Tadeusz Pruszkowski, który namalował jej portret, który jest na okładce mojej książki. Dla mnie te obrazy to punkt wyjścia, inspiracja do opowieści - dodaje.
Posłuchaj także:
Bizneswoman w malarstwie
Wśród muz, malarek, modelek opisanych w książce odnajdujemy też nazwisko Heleny Rubinstein. - Ona jest kobietą z obrazów. Miała tych swoich portretów kilkadziesiąt, blisko 100. Portretowali ją wszyscy malarze epoki m.in. Dali czy Warhol. Była kolekcjonerką sztuki, była na nią szczególnie wrażliwa - opowiada Małgorzata Czyńska. - Nie udało jej się jedynie otrzymać portretu od Picassa, z którym się przyjaźniła, miała jego prace w kolekcji. Stale nagabywała go o portret. Powstało wiele szkiców do tej pracy, ale ostateczny obraz nie. Ludzie z kręgu Picassa mówili, że mistrz nie chce tego portretu namalować, bo boi się, że jeśli go skończy, to umrze przed Heleną - dodaje.
***
Tytuł audycji: Stacja Kultura
Prowadzi: Kasia Dydo
Gość: Małgorzata Czyńska (historyczka sztuki, autorka książki "Polki z obrazów")
Data emisji: 23.11.2022
Godzina emisji: 11.35
pj/kor
