Czym jest choroba wysokościowa i jak się przed nią ustrzec?

Nadchodząca jesień to doskonały moment, by wybrać się w góry. Wybierając wysokie szczyty, warto stopniowo przygotowywać do nich organizm, by ustrzec się ostrej choroby górskiej czy choroby wysokościowej. 

Ustrzec się przed chorobą wysokościową możemy też dokładnie planując nasz górski wypad tak, by zwiększać wysokość wspinaczki każdego dnia o maksymalnie 300 metrów.

Foto: shutterstock/Tomasz Mazon

Jesienią góry są najszczersze i najbardziej kolorowe, czar pokrytych lasami zboczy wzywa ich miłośników. Jeśli jednak wybieramy się w naprawdę wysokie góry, to warto zabezpieczyć się przed chorobą wysokościową i umieć rozpoznać jej pierwsze objawy. 

Choroba wysokościowa staje się realnym zagrożeniem, gdy zbyt szybko znajdziemy się na wysokości ponad 2,5 tysiąca metrów n.p.m. U niektórych szczególnie wrażliwych osób objawy choroby wysokościowej bywają zauważalne nieco niżej, bo już na 2 tysiącach metrów n.p.m.

- Wraz ze wzrostem wysokości ciśnienie atmosferyczne zaczyna spadać - mówi Jan Pawłasek, członek studenckiego koła naukowego przy Klinice Chorób Zakaźnych, Tropikalnych i Hepatologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. - To powoduje, że ciśnienie parcjalne gazów, a powietrze jest mieszaniną różnych gazów, także spadnie. Spada też ciśnienie parcjalne tlenu, który jest nam niezbędny do życia. To jest zjawisko niekorzystne - dodaje. 

Ciśnienie parcjalne warunkuje zachodzenie wymiany gazowej. Wraz ze spadkiem ciśnienia spada też efektywność wymiany gazowej, czyli tego, jak tlen jest przekazywany z powietrza do naszej krwi przez płuca. 

- Efektem tego zjawiska jest słabiej natleniona krew, mniej tlenu jest w tkankach, a szczególnie dotyka to naszego mózgu - wyjaśnia rozmówca Marty Zinkiewicz. - Mózg jest bardzo energochłonny, ma duże zapotrzebowanie na energię i tlen. Kiedy tlenu brakuje, to w naszych tkankach zaczynają się pojawiać negatywne efekty:

• następuje spadek wytwarzania energii
• spadek wydajności procesów metabolicznych
• niedotlenienie
• szkodliwe produkty przemiany materii

Posłuchaj

04:29 czwórka stacja nauka 06.09.2022.mp3 Jakie są pierwsze objawy choroby wysokościowej i jak się jej ustrzec? (Stacja Nauka/Czwórka)

 

- Nasz organizm chce z tym walczyć, bo jest przyzwyczajony do pewnej równowagi - zauważa ekspert. - Zaczynamy szybciej oddychać, nazywa się to hiperwentylacja, zwiększa się liczba naszych oddechów. Dodatkowo serce zaczyna szybciej pracować, by ten niedobór tlenu we krwi nadrobić większym przepływem krwi przez dany narząd - dodaje. 

Potencjalnie każdy z nas narażony jest na wystąpienie choroby wysokogórskiej. Będąc w górach, nie powinniśmy bagatelizować naszego stanu zdrowia i pierwszych objawów. - Przede wszystkim, na samym początku wspinaczki, możemy zauważyć pewne osłabienie naszego organizmu. Może się pojawić uczucie niepokoju, lęk, możemy odczuwać drętwienie i mrowienie kończyn, stracić apetyt, mimo dużego wysiłku. Zaczyna się też ból głowy, początkowo łagodny, ale narastający aż do ostrego bólu, w miarę wspinaczki - opisuje Jan Pawłasek. - To objawy ostrej choroby górskiej. 

Czytaj także:

• Bezpieczeństwo w górach. "Zarządzenie odwrotu to też akt odwagi"

Od ostrej choroby górskiej zaczyna się choroba wysokościowa. Jeśli nie zaprzestaniemy wspinaczki, to mogą się rozwinąć poważniejsze groźne dla naszego zdrowia i życia wysokościowe obrzęki płuc i mózgu. - To stany niebezpieczne. Towarzyszą im zaburzenia świadomości, nawet do utraty przytomności. Różnego rodzaju zaburzenia neuronalne. Pewne ubytki w zakresie ruchów motorycznych czy logicznego myślenia - opisuje specjalista. - W przypadku obrzęku płuc przede wszystkim odczuwamy silne duszności, bóle - dodaje. 

W przypadku pojawienia się wyżej wymienionych objawów powinniśmy natychmiast zaprzestać wspinaczki i ewakuować się z górskiego zbocza. Ustrzec się przed chorobą wysokościową możemy też dokładnie planując nasz górski wypad tak, by zwiększać wysokość wspinaczki każdego dnia o maksymalnie 300 metrów. Nasz organizm wtedy sam przystosuje się do ciśnienia spadającego wraz z wysokością. 

***

Tytuł audycji: Stacja Nauka

Prowadzi: Oliwia Krettek

Materiał: Marta Zinkiewicz

Data emisji: 06.09.2022

Godzina emisji: 12.48

pj