Historia baletu: maskarady, widowiska dworskie i tańce na palcach

Taniec towarzyszy człowiekowi od początku i choć bywa różnie definiowany, to najczęściej jest postrzegany jako wyrażanie siebie poprzez ruch. 

Balet jest rodzajem widowiska teatralnego, w którym głównym środkiem wyrazu jest taniec.

Foto: Hubskyi_Mark/Shutterstock.com

Najnowszą funkcją tańca jest funkcja teatralna - dająca radość z wyrażania swoich i cudzych uczuć, a także z oglądania, jak tańczą inni. - Balet jest rodzajem tańca teatralnego, balet jest na pokaz - tłumaczy prof. Joanna Sibilska z Uniwersytetu Muzycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie. - Z upływem lat w balecie pojawiały się coraz większe utrudnienia, co za tym idzie - pojawiały się też szkoły, które zaczęły kształcić profesjonalnych tancerzy.  

Maestro di danza. Wszystko zaczęło się we Włoszech

O balecie mówi się, że jest potomkiem renesansowych, popularnych we Włoszech, maskarad karnawałowych, które przerodziły się w widowiska dworskie. - Wędrowni artyści, których znamy z grup średniowiecznych, w Italii zaczęli specjalizować się w komponowaniu elementów tanecznych. To właśnie tam pojawili się pierwsi mistrzowie tańca - maestro di danza - którzy tworzyli choreografię: aranżowali przestrzeń, wybierali odpowiednie elementy taneczne i uzupełniali to treścią - opowiada historyk tańca. - Pierwszym artystą, który uporządkował w ten sposób taniec, był Domenico da Piacenza, maestro tańca i muzyk na dworze Leonella d'Este w Ferrarze.

Najbardziej roztańczony król

Z Włoch balet ruszył na podbój Europy za sprawą Katarzyny Medycejskiej - księżnej z rodu włoskich Medyceuszy i żony delfina, a następnie króla Francji Henryka II z dynastii Walezjuszów. - Wyjeżdżając do Francji, księżna zabrała cały swój dwór, w tym baletmistrzów na czele z Baltazarino di Belgioioso, i zajęła się organizacją widowisk dworskich - wspomina rozmówczyni Jakuba Jamrozka. Najbardziej "roztańczonym" królem w historii okazał się Ludwik XIV, który swój przydomek "Król Słońce" zdobył dzięki występowi w balecie. - Jednym z pierwszych dekretów, które wydał władca, było otwarcie Królewskiej Akademii Tańca w 1661 roku, a jednym z ostatnich - otwarcie pierwszej w Europie szkoły baletowej w Paryżu w 1713 - opowiada prof. Sibilska.

Wyświetl ten post na Instagramie

Post udostępniony przez Ballet Opera de Paris (@balletoperadeparis)

Posłuchaj

11:27 CZWÓRKA Zaklinacze czasu - balet 29.01. 2022.mp3 Balet - gdzie się narodził i jak rozwijał? (Zaklinacze czasu/Czwórka)

Balet zyskuje samodzielność

Balet, który do tej pory był elementem widowiska, "usamodzielnił się" za sprawą Jean-Georgesa Noverre’a - francuskiego tancerza, choreografa, wielkiego reformatora tańca scenicznego, twórcy i teoretyka tzw. ballet d'action, czyli baletu z akcją. - W ten sposób, w XVIII wieku, słowa mówione i śpiewane, zostały wyłączone z przedstawień baletowych.

Posłuchaj także:

• Taniec, miłość, literatura. Zagadki Isadory Duncan
• "Jezioro łabędzie". Na początku była katastrofa

Kim była pierwsza primabalerina?

O ile udało się ustalić, kim byli prekursorzy sztuki baletowej, o tyle historia milczy na temat pierwszej primabaleriny. Co więcej - nie wiadomo też, która tancerka jako pierwsza stanęła na czubkach palców w pointach. - Taniec w tym obuwiu pojawił się w romantyzmie, wtedy też we Francji zaczęło się mówić o gwiazdach baletu, ale nie o balerinach - wyjaśnia gość Czwórki. - Na przełomie XVIII i XIX wieku kolejnym ważnym ośrodkiem rozwoju baletu stał się Petersburg. Po rewolucji październikowej dołączyła do niego Moskwa. Żeby zadbać o poziom kształcenia przyszłych tancerek i tancerzy, sprowadzano najlepszych nauczycieli z Europy. Balet rosyjski otrzymał swoją tożsamość, a tancerki, takie jak Tatiana Smirnova, występowały na deskach Opery Paryskiej w Paryżu. 

Wyświetl ten post na Instagramie

Post udostępniony przez Moscow City Ballet (@moscowcityballet)

***

Tytuł audycji: Zaklinacze czasu

Prowadzi: Jakub Jamrozek 

Gość: prof. Joanna Sibilska (historyk baletu, Uniwersytet Muzyczny im. Fryderyka Chopina w Warszawie) 

Data emisji: 29.01.2022

Godzina emisji: 14.17

kul