Francja zwróci byłym koloniom skradzione dzieła sztuki

W najbliższych miesiącach francuskie muzea rozpoczną proces zwracania byłym koloniom wywiezionych z ich terytoriów dzieł sztuki. Taką decyzję podjął na początku miesiąca tamtejszy senat - pierwsze eksponaty w ciągu roku mają trafić do Senegalu i Beninu.

Luwr, Paryż

Foto: Shutterstock/JeanLucIchard

Antropocen - studencki obraz człowieka i przyrody

Jest to jednak początek zapowiedzianego trzy lata temu przez prezydenta Emmanuela Macrona przywrócenia afrykańskiego dziedzictwa Afryce. 

Do tej pory na przeszkodzie temu stała m.in. wywodząca się z XIV wieku zasada mówiąca o przywożonych z kolonii dobrach jako o części "niezbywalnego dziedzictwa" Francji.

Posłuchaj

04:16 _PR4_AAC_zwrot_dziel_sztuki_1 2020_11_17-08-33-06.mp3 Francja zwraca dzieła sztuki byłym koloniom (Pierwsze Słyszę/Czwórka)

- Prezydent Francji zapowiedział to w listopadzie 2017 roku w stolicy Burkina Faso Wagadugu w czasie spotkania ze studentami. Dzięki tej decyzji młodzi ludzie będą mogli zapoznawać się ze swoim dziedzictwem nie w Paryżu, tylko u siebie w ojczyźnie - mówi prof. prawa Wojciech Kowalski. - Wielu specjalistów nie dowierzało, że ta zapowiedź będzie realizowana, jednak podjęte już kroki to potwierdzają.

Posłuchaj także:

• Galerie na świecie-swetry, koronawirus i portrety
• Zrób sobie autoportret-możesz być Fridą Kahlo, Van Goghiem czy "Dziewczyną z perłą.

Wkrótce potem oszacowano, ile konkretnie dzieł sztuki Francja powinna zwrócić byłym koloniom. W raporcie opublikowanym w 2018 roku przez specjalistów z Francji i Senegalu stwierdzono, że poza Afryką jest aż 90 procent dziedzictwa kulturowego tamtejszych ludów, z czego we francuskich muzeach znajduje się ok. 90 tysięcy obiektów.  

Na wzór Francji, zwrot zagrabionych przed laty eksponatów deklarują inne państwa, w tym Holandia, która chce oddać byłym koloniom ponad 100 tysięcy zabytków.

- Ja mam nadzieję, że decyzja senatu francuskiego zainicjuje szerszą falę takich zdarzeń. Myślę, że muzea będą miały dużo strat - mówi Małgorzata Omilanowska, profesor historii sztuki Uniwersytetu Gdańskiego. - Właściwie całe zasoby europejskie dotyczące obiektów starożytnych, jak i obiektów etnograficznych, czyli dokumentujących funkcjonowanie kultur pozaeuropejskich, mają dosyć trudne pochodzenie. Co więcej, ten problem dotyczy kolekcji paleontologicznych. Trudny do rozstrzygnięcia może okazać się przypadek zwrotu największego szkieletu dinozaura. Znajduje się on w zbiorach muzeum w Berlinie, a pochodzi z terenów dzisiejszej Tanzanii i teraz Tanzania upomina się m.in. o zwrot tego eksponatu.  

Posłuchaj także:

• Książka jest dobra na wszystko - 30 dni na czytanie bestsellerów za darmo
• Polecamy książki "Czarne nenufary" Michela Bussiego

Jak ocenia prof. Wojciech Kowalski, deklaracji Francji może pomóc Polsce w ubieganiu się o odzyskanie niektórych dzieł sztuki.

- Dla Polski takie procesy są korzystne, bo umożliwiają, stwarzają lepszą atmosferę, dają pewne argumenty i wzmacniają nasze starania o zwrot dzieł sztuki i kultury, których zostaliśmy pozbawieni w zakresie zaborów i w czasie II wojny światowej. Uważam, że jest to z tych powodów bardzo korzystny proces, gdyby był uruchomiony na szerszą skalę - mówi na antenie Czwórki.

Poza władzami Senegalu i Beninu z wnioskiem o zwrot eksponatów zwróciły się do Francji także takie kraje jak Mali, Wybrzeże Kości Słoniowej, Madagaskar, Etiopia i Czad, których roszczenia obejmują tysiące zabytków.

***

Tytuł audycji: Pierwsze słyszę

Prowadzi: Kamil Jasieński

Materiał przygotowała: Martyna Ogonek

Goście: prof. Wojciech Kowalski (profesor prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, wieloletni pełnomocnik Ministerstwa Spraw Zagranicznych ds. restytucji dzieł sztuki), Małgorzata Omilanowska, profesor historii sztuki Uniwersytetu Gdańskiego

Data emisji: 17.11.2020

Godzina emisji: 8.33

aw