- Dziś "poczciwy" powiemy o kimś, kto jest dobroduszny, miły, życzliwy, ale i trochę naiwny.
- Kiedyś znaczenie tego słowa było inne. Oznaczało osobę uczciwą, moralną, o surowych zasadach.
- Organizatorem akcji "Ojczysty - dodaj do ulubionych" jest Narodowe Centrum Kultury.
W ramach kampanii "Ojczysty - dodaj do ulubionych" w każdy wtorek i czwartek w audycji "Pierwsze słyszę" poznajemy ciekawostki językowe. Tym razem sprawdziliśmy, jakim człowiekiem jest człowiek poczciwy.
Jak podaje strona NCK "Ciekawostki językowe / Ojczysty - dodaj do ulubionych", dzisiaj "poczciwy" powiemy o kimś, kto jest dobroduszny, miły, życzliwy, a przy tym łagodny, może nawet nazbyt łagodny, odrobinę naiwny. Dawniej "poczciwy" nie miał takiego "poczciwego" znaczenia. Stwierdzenie, że komuś "poczciwie z oczu patrzy" oznaczało nie - jak obecnie - że ktoś wygląda na dobrego, łagodnego człowieka, tylko że wygląda na człowieka uczciwego, moralnego, człowieka surowych zasad. Znaczenie przymiotnika "poczciwy" - dawniej poćciwy, potciwy - ewoluowało od całkowitego synonimu słowa "uczciwy", czyli "godny czci, poważny, poważany, szanowany", "chlubny, zaszczytny, honorowy", przez "cnotliwy, przyzwoity, pobożny" do "życzliwy" oraz "dobry, przyjazny". Dopiero ostatnie znaczenie tego wyrazu stało się podstawą do utworzenia takich słów, jak "poczciwiec" czy "poczciwina", których używamy również dzisiaj - zazwyczaj z mieszanymi uczuciami: życzliwością, ale i współczuciem, niekiedy z lekką ironią - w odniesieniu do kogoś, kogo uważamy za dobrego, lecz nazbyt łatwowiernego człowieka.
01:49 czwórka pierwsze słyszę 13.07.2023 ojczysty poczciwy.mp3 "Ojczysty - dodaj do ulubionych". Jak zmieniło się znaczenie słowa "poczciwy"? (Pierwsze słyszę/Czwórka)
___
Kampania społeczno-edukacyjna "Ojczysty - dodaj do ulubionych" ma na celu propagowanie dbałości o poprawność polszczyzny oraz kształtowanie świadomości językowej Polaków. Dziennikarze Czwórki angażują się w projekt, prezentując w formie dźwiękowej ciekawostki językowe.
Kolejnych odsłon będzie można posłuchać we wtorki i czwartki w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30. O pochodzeniu wyrażeń z życia codziennego opowie Martyna Matwiejuk.
POSŁUCHAJ POPRZEDNICH ODCINKÓW <<<
Język polski należy do najtrudniejszych języków świata. Badanie pochodzenia słów i ich ewolucji to fascynująca podróż przez historię i zwyczaje. Martyna Matwiejuk w audycji "Pierwsze słyszę" o godz. 7.30 do końca roku będzie wyjaśniać, dlaczego niektóre memy powodują, że "śmiejemy się do rozpuku", sprawdzi też językowy rodowód "kundla", skąd się wziął "majsterklepka" i jaką miarą jest "łut szczęścia".
Organizatorem akcji "Ojczysty - dodaj do ulubionych" jest Narodowe Centrum Kultury. Kampania trwa nieprzerwanie od 20 lutego 2012 roku, dnia poprzedzającego Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. "Ojczysty - dodaj do ulubionych" to najpopularniejszy kanał prowadzony przez centralne instytucje kultury poświęcony poprawnej polszczyźnie.
***
Na kolejne odsłony cyklu we wtorki i czwartki, w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30 zaprosi Martyna Matwiejuk.
mat. pras./kd/aw/pj
