- Słowo "pitrasić" można rozumieć dwojako.
- Trudno ustalić jego etymologię, prawdopodobnie pochodzi od słowa "pitrach".
- Organizatorem akcji "Ojczysty - dodaj do ulubionych" jest Narodowe Centrum Kultury.
W ramach kampanii "Ojczysty - dodaj do ulubionych" w każdy wtorek i czwartek w audycji "Pierwsze słyszę" poznajemy ciekawostki językowe. Tym razem sprawdziliśmy, co oznacza "pitrasić".
Jak podaje strona NCK "Ciekawostki językowe / Ojczysty - dodaj do ulubionych" - "upitrasić", czyli "ugotować, przyrządzić jedzenie", ma dwojakie konotacje: z jednej strony mówimy, że "ktoś coś tam upitrasił", jeśli przygotował jedzenie szybko, w pośpiechu i bez specjalnych ceregieli, a nawet byle jak, z drugiej strony natomiast - że "ktoś lubi pitrasić" albo że można na niego liczyć, bo zawsze "umie coś upitrasić", jeśli przygotowuje jedzenie z sercem, talentem i bez wysiłku.
Skąd pochodzi to całkiem nieźle zadomowione w polszczyźnie słowo? Tak jak w przypadku wielu wyrazów potocznych, również dla czasowników "pitrasić" i "upitrasić" trudno ustalić etymologię. Być może pochodzi od słowa "pitrach", które pojawia się w starych tekstach jako nazwa ostrej przyprawy kuchennej. Czym naprawdę był ów "pitrach", nie wiadomo, ale można podejrzewać, że wyraz ten ma związek z nazwą "pitrasznik" czy też "pietrasznik", która z kolei jest występującym do dzisiaj, gwarowym określeniem szczwołu plamistego - dość pospolitej rośliny łąkowej. I nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby... No, właśnie, gdyby nie to, że szczwół to roślina trująca, która bywała wykorzystywana również w celach leczniczych (jak wiele roślin trujących), ale raczej nie w celach przyprawowych...
01:53 Czwórka/Pierwsze Słyszę - ojczysty dodaj do ulubionych - pitrasić 08.08.2023.mp3 "Ojczysty - dodaj do ulubionych". Co oznacza słowo "pitrasić? (Pierwsze słyszę/Czwórka)
___
Kampania społeczno-edukacyjna "Ojczysty - dodaj do ulubionych" ma na celu propagowanie dbałości o poprawność polszczyzny oraz kształtowanie świadomości językowej Polaków. Dziennikarze Czwórki angażują się w projekt, prezentując w formie dźwiękowej ciekawostki językowe.
Kolejnych odsłon będzie można posłuchać we wtorki i czwartki w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30. O pochodzeniu wyrażeń z życia codziennego opowie Martyna Matwiejuk.
POSŁUCHAJ POPRZEDNICH ODCINKÓW <<<
Język polski należy do najtrudniejszych języków świata. Badanie pochodzenia słów i ich ewolucji to fascynująca podróż przez historię i zwyczaje. Martyna Matwiejuk w audycji "Pierwsze słyszę" o godz. 7.30 do końca roku będzie wyjaśniać, dlaczego niektóre memy powodują, że "śmiejemy się do rozpuku", sprawdzi też językowy rodowód "kundla", skąd się wziął "majsterklepka" i jaką miarą jest "łut szczęścia".
Organizatorem akcji "Ojczysty - dodaj do ulubionych" jest Narodowe Centrum Kultury. Kampania trwa nieprzerwanie od 20 lutego 2012 roku, dnia poprzedzającego Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. "Ojczysty - dodaj do ulubionych" to najpopularniejszy kanał prowadzony przez centralne instytucje kultury poświęcony poprawnej polszczyźnie.
***
Na kolejne odsłony cyklu we wtorki i czwartki, w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30 zaprosi Martyna Matwiejuk.
mat. pras./kd/aw/pj
