"Ojczysty - dodaj do ulubionych". Co oznacza słowo "wałówka"?

Sprawdzamy, czym jest wałówka. Czy jedzono ją na wałach i stąd jej nazwa? Niewykluczone, chociaż jest kilka teorii na temat pochodzenia tego słowa - jedna z nich związana jest z gwarą więzienną.

Współcześnie słowo wałówka odnosi się głównie do jedzenia, spożywanego np. w pracy czy podczas podróży

Foto: Shutterstock.com/Lizardflms

• Co łączy te trzy podobnie brzmiące rzeczowniki - wałówka, więzienie, a także potoczne "nawalenie jedzenia na talerz"?
• Czy wałówka i prowiant to to samo?
• Dlaczego warto poznawać tajniki języka polskiego - jakie jeszcze ciekawostki można w nim odkryć? 

W ramach kampanii "Ojczysty - dodaj do ulubionych" w każdy wtorek i czwartek w audycji "Pierwsze słyszę" poznajemy ciekawostki językowe. Tym razem sprawdziliśmy, co co oznacza słowo "wałówka".

Wałówkę mamy dzięki więziennictwu?

Mimo że geneza wałówki nie jest pewna, istnieje kilka teorii na temat pochodzenia tej nazwy. Wałówka, czyli "jedzenie zabierane w podróż, do pracy poza domem itp.; prowiant", to słowo, które mogło trafić do polszczyzny potocznej z gwary więziennej.

Niegdyś ciężkie prace, takie jak kopanie rowów czy usypywanie wałów, wykonywane były nie tylko przez robotników, lecz także przez więźniów. Nie mieli oni przerwy obiadowej, podczas której udawaliby się na posiłek, tylko siedząc na usypanych wałach, spożywali dostarczony prowiant.

Wałówka, czyli to, co jesz poza domem

Stąd wałówka, czyli jedzenie spożywane na wałach, a z czasem - jedzenie spożywane poza domem, zabierane z domu. Inna hipoteza wiąże wałówkę z rodziną czasowników "walić, zwalić, nawalić, przywalić".  Dziecko, narzekające na zbyt dużą porcję obiadową, jęczy "No weź! Ileś ty mi nawaliła tych ziemniaków! Przecież ja tego nie zjem!". I właśnie od takiego matczynego nawalenia kupy prowiantu mogła wziąć swoją nazwę wałówka.

Posłuchaj

01:53 _PR4_AAC 2023_07_27-07-29-07.mp3 Ojczysty - dodaj do ulubionych. Co oznacza słowo "wałówka"? (Pierwsze słyszę/Czwórka) 

___
Kampania społeczno-edukacyjna "Ojczysty - dodaj do ulubionych" ma na celu propagowanie dbałości o poprawność polszczyzny oraz kształtowanie świadomości językowej Polaków. Dziennikarze Czwórki angażują się w projekt, prezentując w formie dźwiękowej ciekawostki językowe.

Kolejnych odsłon będzie można posłuchać we wtorki i czwartki w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30. O pochodzeniu wyrażeń z życia codziennego opowie Martyna Matwiejuk. 

POSŁUCHAJ POPRZEDNICH ODCINKÓW <<<

Język polski należy do najtrudniejszych języków świata. Badanie pochodzenia słów i ich ewolucji to fascynująca podróż przez historię i zwyczaje. Martyna Matwiejuk w audycji "Pierwsze słyszę" o godz. 7.30 do końca roku będzie wyjaśniać, dlaczego niektóre memy powodują, że "śmiejemy się do rozpuku", sprawdzi też językowy rodowód "kundla", skąd się wziął "majsterklepka" i jaką miarą jest "łut szczęścia". 

Organizatorem akcji "Ojczysty - dodaj do ulubionych" jest Narodowe Centrum Kultury. Kampania trwa nieprzerwanie od 20 lutego 2012 roku, dnia poprzedzającego Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. "Ojczysty - dodaj do ulubionych" to najpopularniejszy kanał prowadzony przez centralne instytucje kultury poświęcony poprawnej polszczyźnie.

Wyświetl ten post na Instagramie

Post udostępniony przez Ojczysty - dodaj do ulubionych (@ojczysty_dodaj_do_ulubionych)

***

Na kolejne odsłony cyklu we wtorki i czwartki, w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30 zaprosi Martyna Matwiejuk.

mat. pras./kd/aw