Zakopane. W poszukiwaniu ducha Młodej Polski

Ostatnia aktualizacja: 25.02.2023 12:40
Kiedyś miasto słynęło jako uzdrowisko, dziś jest to świetna baza wypadowa w góry. A turyści, którzy miłość do stolicy Tatr mają w genach, przekonują, że do Zakopanego się wyrusza, nie jedzie, w Zakopanem się spożywa, a nie je. 
Zakopane z lotu ptaka.
Zakopane z lotu ptaka.Foto: marcin jucha/Shutterstock.com

Sanatorium pod Tatrami i początki polskiej sztuki stosowanej

Historia Zakopanego sięga czasów, kiedy to Tatry i całe Podhale stanowiły własność królewską. Wtedy było ono jedynie miejscem sezonowych osad pasterskich. Rozwój samego miasta nastąpił w drugiej połowie XIX wieku, głównie za sprawą lekarza, wykładowcy i społecznika Tytusa Chałubińskiego, który rozpropagował to miejsce jako miejscowość uzdrowiskową wśród inteligencji i artystów.

- Chałubiński po raz pierwszy odwiedził Zakopane w 1883 roku, w celach wypoczynkowych. Ale złożyło się to w czasie z wybuchem epidemii cholery. Jako lekarz oddany ludziom został, żeby leczyć mieszkańców i edukować ich, co robić, żeby choroba się nie rozprzestrzeniała. Ci zaś - z wdzięczności - przyjęli go jak "swojego" - opowiada podróżniczka Martyna Matwiejuk.

W 1886 roku Zakopane oficjalnie stało się uzdrowiskiem, a u podnóża Tatr zamieszkali m.in. Henryk Sienkiewicz oraz Stanisław Witkiewicz. - Witkiewicz przyjechał do Zakopanego, żeby leczyć gruźlicę i szybko zafascynował się tamtejszą sztuką i kulturą ludową - wspomina autorka audycji. - Jedną z jego inicjatyw była budowa domów dla mieszczuchów, ale domów inspirowanych stylem góralskim, m.in. chałupą Bartusiowego Jaśka. Z lokalnymi rzemieślnikami projektował też meble i wiele osób uważa, że właśnie wtedy narodziła się polska sztuka stosowana - dodaje.

zdjęcie ilustracyjne zdjęcie ilustracyjne

Zobacz też:

Wyświetl ten post na Instagramie

Post udostępniony przez Zakopane (@zakopane_official)

"Wolne miasto PRL-u"

W PRL-u Zakopane było jedynym miejscem w Polsce, w którym życie toczyło się wg innych zasad niż w reszcie kraju. Górale nie zamierzali podporządkować się władzy ludowej i żyli po swojemu. W Zakopanem obowiązywał swoisty pakt o nieagresji, który pozwolił współistnieć ze sobą partyjnym notablom, inteligentom, agentom służb specjalnych, robotnikom, przemytnikom i drobnym przestępcom. - Wiele instytucji miało tam własne ośrodki wypoczynkowe - nie tylko rządowe, ale też kulturalne. Artyści i naukowcy stanowili potężną grupę turystów, która bawiła w Zakopanem i miała duży wpływ na jego obraz. To było miasto ludzi bogatych i dla bogatych. Wszyscy czuli się tam jak u siebie - opowiadał w Czwórce historyk prof. Jerzy Kochanowski.


Tatrzańskimi krajobrazami szybko zainteresowali się malarze. Podobno pierwsze malowidło przedstawiające Tatry znajduje się na kościelnym fresku w Popradzie i pochodzi z XIV/XV w. (zdj. ilustracyjne)Zakopane dziś (zdj. ilustracyjne)

Dużo więcej niż Krupówki

Według najnowszych szacunków Zakopane rocznie odwiedza 1,5 mln. turystów. Przyciąga ich m.in. tradycyjna góralska kuchnia. Znajdziemy tu kwaśnicę, czyli zupę na wędzonych żeberkach z boczkiem i z majerankiem, moskolę, czyli placki ziemniaczane pieczone na blasze, oraz drożdżowe ciasteczka nazywane "bombolkami". Ale to nie wszystko. - Co prawda dla większości przyjezdnych przygoda z Zakopanem zaczyna się od Krupówek, ale najważniejsze, żeby się tam nie zakończyła. Choć to właśnie na tej ulicy znajdują się najważniejsze muzea, w tym Muzeum Tatrzańskie, czyli pozycja obowiązkowa - mówi Sebastian Ziewiec, współtwórca bloga "Górskim Szlakiem". - Wartymi odwiedzenia są obiekty sakralne, na przykład Sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej na Krzeptówkach, a także Cmentarz Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku - jedna z najsłynniejszych nekropoli w naszym kraju, gdzie znajdują się groby m.in. Tytusa Chałubińskiego, pisarzy Kornela Makuszyńskiego i Stanisława Witkiewicza, rzeźbiarza Władysława Hasiora i kompozytora Mieczysława Karłowicza.  

Dolina Pięciu Stawów Polskich - Wierch Poroniec, Rusinowa Polana, Dolina Roztoki | Tatry Wysokie | Górskim-Szlakiem

Posłuchaj
16:29 CZWÓRKA Swiatla wielkiego miasta - zakopane 25.02.2023.mp3 Zakopane poza Krupówkami. Gdzie szukać ducha Młodej Polski? (Światła Wielkiego Miasta/Czwórka)

***

Tytuł audycji: Światła wielkiego miasta

Prowadzi: Martyna Matwiejuk

Gość: Sebastian Ziewiec (współtwórca bloga "Górskim Szlakiem")

Data emisji: 25.03.2023

Godzina emisji: 10.15

kul/kc

Czytaj także

Zdobyć Tatry, nie robiąc kroku? Osoby z niepełnosprawnościami pokonują góry

Ostatnia aktualizacja: 09.09.2022 08:32
W ramach akcji "Szerpowie Nadziei" na początku września ponad 50 osób z niepełnosprawnościami, ich opiekunowie oraz grupa około 150 wolontariuszy przeszli dwudniową wędrówkę po polskiej stronie Tatr. - Frajda i satysfakcja są bezcenne - mówił Krzysztof Sobczyk, który brał udział w akcji.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Bez aplikacji "Ratunek" nie idź w góry. Bezpieczeństwo przede wszystkim

Ostatnia aktualizacja: 30.01.2023 11:36
Zimą często ruszamy w góry, nie stronimy od wypraw na szczyty, mamy ochotę oglądać piękne zimowe krajobrazy. Przed każdą taką wycieczką powinniśmy zadbać o własne bezpieczeństwo: odpowiedni ubiór, sprzęt, i przede wszystkim zainstalować aplikację "Ratunek". 
rozwiń zwiń